Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 28 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Νομός Ροδόπης

Θρακικό Πνευματικό Κέντρο και Θρακικό Ωδείο Κομοτηνής
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Θρακικό Μουσείο Παιδείας
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Τμήμα του Τείχους της Κομοτηνής
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Ι.Ν. της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (19ου αιώνα)
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Αρχοντικό Σκουτέρη - Δημοτικό Μουσείο Κομοτηνής
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Νεοκλασικά Κτήρια της Οδού Τσανακλή
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Άγαλμα του Αρχιεπίσκοπου Χρυσοστόμου Β΄
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)
Κτήριο Μητροπόλεως στην Κομοτηνή
(Φωτογραφία: Νίκος Χατζηγεωργίου)

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Δεν υπάρχουν σχετικοί σύνδεσμοι.

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Τουρισμός - Σύγχρονη Ζωή
Πολιτισμός
Περιβάλλον
Οικονομία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Αβδήρων
Δήμος Αιγείρου
Δήμος Αλεξανδρούπολης
Δήμος Αρριανών
Δήμος Βιστωνίδος
Δήμος Βύσσας
Δήμος Διδυμοτείχου
Δήμος Δοξάτου
Δήμος Δράμας
Δήμος Ελευθερών
Δήμος Θάσου
Δήμος Ιάσμου
Δήμος Καβάλας
Δήμος Κάτω Νευροκοπίου
Δήμος Κομοτηνής
Δήμος Κυπρίνου
Δήμος Μαρωνείας
Δήμος Μεταξάδων
Δήμος Μύκης
Δήμος Νικηφόρου
Δήμος Ξάνθης
Δήμος Ορεστιάδας
Δήμος Ορφέα
Δήμος Παγγαίου
Δήμος Προσοτσάνης
Δήμος Σαμοθράκης
Δήμος Σαπών
Δήμος Σιταγρών
Δήμος Σουφλίου
Δήμος Σταυρούπολης
Δήμος Σώστου
Δήμος Τοπείρου
Δήμος Τραϊανούπολης
Δήμος Τριγώνου
Δήμος Τυχερού
Δήμος Φερών
Δήμος Φιλίππων
Δήμος Χρυσούπολης
Κοινότητα Αμαξάδων
Κοινότητα Θερμών
Κοινότητα Οργάνης
Νομός Δράμας
Νομός Έβρου
Νομός Καβάλας
Νομός Ξάνθης
Νομός Ροδόπης
Παλιά Πόλη
Πολιτισμός: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Ιστορία
Λαογραφία - Ήθη / Έθιμα

20/05/2009
Νομός Ροδόπης: Πολιτισμός

Στεφανία Χριστιάνου
Πηγή: ΙΕΛ
© ΙΕΛ
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Η περιοχή της Ροδόπης έχει μακραίωνη ιστορία. Είναι η γη του Ορφέα και των Μαινάδων, ακολούθων του θεού του αμπελιού και του κρασιού, Διονύσου. Δείγματα εργαλείων από πυριτόλιθο της Παλαιολιθικής (10.000 - 7.000 π.Χ.) και της Νεολιθικής περιόδου (4.500 - 3.000 π.Χ.) από τις ανασκαφές οικισμού στην τούμπα της Παραδημής τεκμηριώνουν την κατοίκηση στην περιοχή. Την περίοδο της Χαλκοκρατίας (3.000-1.100/1.050 π.Χ.) η περιοχή ακολουθεί τους ρυθμούς ανάπτυξης των οχυρωμένων οικισμών του Β. Αιγαίου, της Λέσβου, της Λήμνου και της Τροίας. Από την εποχή του Σιδήρου (1.050 - 650 π.Χ.) έχουμε σημαντικές πληροφορίες για τη θρησκεία, τη μυθολογία και τον πολιτισμό των Θρακών. Στον Όμηρο αναφέρονται οι Κίκονες, που αντιμετώπισε ο Οδυσσέας και κυρίεψε την πόλη τους Ίσμαρο. Οχυρωματικοί περίβολοι, υπαίθρια ιερά, λαξευμένες κοιλότητες σε βράχους, η λατρεία του Ήλιου και αργότερα του μυθικού βασιλιά Ρήσου, θεού της φύσης, του κυνηγιού και των άγριων ζώων στη Ροδόπη, είναι δείγματα πολιτισμού της εποχής. Τον 7ο αι. π.Χ. παρατηρείται το μεγάλο ρεύμα δημιουργίας αποικιών στα Θρακικά παράλια. Τότε φτάνουν στη Μαρώνεια και οι άποικοι από τη Χίο.
Μετά από τους περσικούς πολέμους ιδρύεται στη Θράκη το ισχυρό βασίλειο των Οδρυσών, που διαλύεται από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας. Ευρήματα μακεδονικού τάφου βεβαιώνουν την ισχυρή παρουσία των Μακεδόνων στην περιοχή. Το 46 μ.Χ. η Θράκη καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους που ιδρύουν στην περιοχή σημαντικές πόλεις με κύριο μέλημα την ισχυροποίηση της Εγνατίας οδού.
Μετά από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 μ.Χ.) η περιοχή της Ροδόπης, όπως και όλη η Θράκη, έγινε βυζαντινή επαρχία. Η πρώτη γραπτή μαρτυρία του «πολίσματος» της Κομοτηνής, όπως ονομάζει ο αυτοκράτορας Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός την Κομοτηνή, γίνεται με το όνομα (τα) «Κουμουτζηνά» τον 14 αι. Η Κομοτηνή ήταν τότε ένας μικρός ασήμαντος οικισμός, που εξυπηρετούσε ως σταθμός τη ρωμαϊκή Εγνατία Οδό. Τα Κουμουτζηνά διαμορφώνονται βαθμιαία σε πόλη από τον 14 αι. με μετακινήσεις πληθυσμού από τη γειτονική βυζαντινή πόλη Μοσυνούπολη, όταν αυτή καταστράφηκε από τους Βούλγαρους το 1207. Η προνομιακή γεωστρατηγική της θέση πάνω στην Εγνατία Οδό, χάρισε οικονομικά προνόμια στην πόλη και συνέβαλε στην εξέλιξή της, στην σκιά πάντα της γειτονικής της Μαξιμιανούπολης μέχρι την καταστροφή της τελευταίας από τους Βούλγαρους.

Την εποχή των εμφύλιων σπαραγμών στη Βυζαντινή αυτοκρατορία η πόλη δοκιμάζεται και με την προσχώρησή της στον Καντακουζηνό υφίσταται τις συνέπειες του καταστροφικού εμφύλιου πολέμου. Η πόλη κατακτάται γρήγορα από τους Οθωμανούς, αλλά διατηρεί για πολλά χρόνια την ταυτότητά της. Με μαζικούς εποικισμούς μουσουλμάνων της Ανατολίας αλλοιώνεται η πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης που διευρύνεται με τον προσηλυτισμό των Πομάκων στο Ισλάμ.
Η πόλη βιώνει ένα καθεστώς σκληρής κατοχής μέχρι την περίοδο των μεταρρυθμίσεων του Χάττι Χουμαγιούν και την προοδευτική εξασθένιση της οθωμανικής παντοδυναμίας. Στο μεσοδιάστημα του 19ου και 20ου αιώνα, χάρη στις εμπορικές δραστηριότητες που υποβοηθούνται από το σιδηροδρομικό δίκτυο με τη διακίνηση άφθονων προϊόντων της πεδιάδας (καπνός, σιτηρά κ.ά.), η πόλη γνωρίζει περίοδο μεγάλης ακμής. Πληθυσμιακή μεταβολή παρατηρείται και κατά την περίοδο του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1877-78) με τη μαζική εγκατάσταση δεκάδων χιλιάδων μουσουλμάνων προσφύγων. Η οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της πόλης δεν ανακόπτεται όμως.
Στην δεκαετία του 1910, η σύντομη βουλγαρική κατοχή και το σχέδιο για τον πλήρη εκβουλγαρισμό της περιοχής, προκαλεί δεινά με σφαγές και καταστροφές. Κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο (1912-13), η Κομοτηνή καταλαμβάνεται από τα βουλγαρικά στρατεύματα. Με την ήττα των Βουλγάρων η πόλη απελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό στις 14 Ιουλίου του 1913. Όμως με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913) η περιοχή επιδικάζεται στη Βουλγαρία. Υπό την απειλή της επιστροφής του βουλγαρικού στρατού, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι ενωμένοι, ιδρύουν για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας την βραχύβια Δημοκρατία της Γκιουμουλτζίνας, με πρωτεύουσα την Κομοτηνή. Η βουλγαρο-τουρκική συνθήκη της Κωνσταντινούπολης στις 16 Σεπτεμβρίου 1913, επιβεβαιώνει τη στρατιωτική κατάληψη της περιοχής από τους Βούλγαρους. Με την είσοδο των βουλγαρικών στρατευμάτων στην πόλη ακολουθεί κύμα διωγμών και εκτοπίσεων. Με τη λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου η Βουλγαρία με τη συνθήκη του Νεϋγύ παραχώρησε τα δικαιώματά της στην περιοχή της Θράκης στους συμμάχους της Αντάντ. Για σύντομο χρονικό διάστημα η Κομοτηνή ήταν έδρα ενός ιδιότυπου κρατιδίου με τη μορφή προτεκτοράτου, με το όνομα "Διασυμμαχική Θράκη" και με κυβερνήτη έναν Γάλλο στρατηγό. Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου και την ήττα των δυνάμεων του Άξονα, το νοτιοδυτικό τμήμα της Μεγάλης Θράκης ενσωματώνεται στην Ελλάδα και στις 14 Μαΐου 1920 η Κομοτηνή περιλαμβάνεται στην ελληνική επικράτεια.
Το Κάστρο της Κομοτηνής είναι το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον 4ο αι. μ.Χ., για να εξυπηρετήσει την Εγνατία οδό.
Το τείχος έμεινε ανέπαφο ως το 1363, όταν οι Τούρκοι εισβολείς καταστρέφουν ένα τμήμα του, για να χτίσουν με τα υλικά του τζαμιά. Το καταστροφικό τους έργο συνέχισαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι το 1910 κατεδάφισαν τους πύργους και ένα μεγάλο μέρος του τείχους που είχε απομείνει. Σήμερα παραμένει ένα παραμελημένο μνημείο, ενθύμιο του ένδοξου παρελθόντος της πόλης.

Στις κορυφές της Ροδόπης άνθισε κατά τον 10ο και 11ο αιώνα η μοναστική πολιτεία του Παπικίου όρους, όπου μόναζαν βυζαντινοί ευγενείς.
Η πόλη της Μαρώνειας μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση, στην πλαγιά του Ίσμαρου, τον 16° αιώνα από τον φόβο των πειρατών. Η αρχαία παραθαλάσσια πόλη Ισμάρα, αποικία των Χίων τον 7° αιώνα π.Χ., μετονομάσθηκε σε Μαρώνεια από το όνομα του ιερέα της Μάρωνα, ο οποίος τους δέχτηκε φιλικά. Στα χρόνια του Μακεδονικού βασιλείου ο Μέγας Αλέξανδρος, στην πορεία του για την κατάκτηση της Ασίας, περνά από την περιοχή. Ανάμεσα στα σημαντικά μνημεία του αρχαιολογικού χώρου ξεχωρίζουν τα ερείπια κατοικίας του 3ου αιώνα π.Χ. και ιδιαίτερα ένα θαυμάσιο ψηφιδωτό δάπεδο στον δρόμο προς το λιμάνι. Το αρχαίο θέατρο, και δυτικότερα το ιερό του Διονύσου, συμπληρώνουν μια αξιόλογη αρχαιολογική διαδρομή. Από τη βυζαντινή περίοδο διασώζεται ο επισκοπικός ναός του 18ου αιώνα μ.Χ. και ένας τετράγωνος υψηλός πύργος της βυζαντινής οχύρωσης. Σημαντικά είναι και τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή "Σύναξη", ανατολικά της Μαρώνειας. Πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 6ου αιώνα μ.Χ. εντοπίστηκαν ερείπια μονής του 9ου αιώνα μ.Χ.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής εκτίθενται έργα τέχνης, όπλα, αντικείμενα απ' όλο τον χώρο της Θράκης και από την προϊστορική περίοδο μέχρι τα βυζαντινά χρόνια. Το Λαογραφικό Μουσείο λειτουργεί από το 1962. Ανήκει στον Μορφωτικό Όμιλο Κομοτηνής και στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο αρχοντικό Πεΐδη. Τα εκθέματα του μουσείου είναι παραδοσιακές φορεσιές, γεωργικά εργαλεία και σύνεργα, είδη οικιακής χρήσης, σπάνια βιβλία, εικόνες και φωτογραφίες που συνθέτουν την εικόνα της παραδοσιακής Θράκης. Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο εκτίθενται αντικείμενα εκκλησιαστικής κυρίως προέλευσης, τα οποία προέρχονται είτε από τον νομό Ροδόπης είτε μεταφέρθηκαν εδώ από τους πρόσφυγες από τη Μικρασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη. Στο Βυζαντινό Μουσείο υπάρχουν εικόνες περασμένων αιώνων, σπάνια χειρόγραφα και κεραμικά, εκθέματα των πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων. Στο Θρυλόριο υπάρχει το μοναδικό στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, μουσείο καλαθοπλεκτικής των Ρωμά (Τσιγγάνων). Τα καλάθια που εκτίθενται προέρχονται από όλες τις περιοχές της Θράκης. Εκτίθενται επίσης καλάθια των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου, των Πομάκων κ.λπ. Το Θρακικό Μουσείο Παιδείας της Εταιρείας Παιδαγωγικών Επιστημών ιδρύθηκε το 1992 με σκοπό τη συλλογή και έκθεση σχολικών αντικειμένων, εντύπων και βιβλίων ιστορικής σημασίας, κυρίως του Θρακικού και ευρύτερου χώρου. Στο Μουσείο Καραθεοδωρή εκτίθενται εργασίες και αλληλογραφία του παγκοσμίου εμβέλειας μαθηματικού και παρουσιάζεται η επιστημονική διαδρομή του.
Στην περιοχή σήμερα συμβιώνουν αρμονικά Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι με τις εκκλησιές και τα μουσουλμανικά τεμένη να γεμίζουν από πιστούς κατά τις θρησκευτικές τελετές.
Ποικίλες εκδηλώσεις, θρησκευτικές και πολιτιστικές, διοργανώνονται στον νομό Ροδόπης. Ξεχωρίζει το πανηγύρι της Παναγίας Φανερωμένης Μονής Βαθυρρύακα (Φατίργιακα) αλλά και το πανηγύρι της Αγίας Μαρίνας στον Ίμερο. Η γιορτή του Προφήτη Ηλία γιορτάζεται σε πολλά σημεία του νομού από τη θάλασσα ως το βουνό, στον ομώνυμο παραθαλάσσιο οικισμό, στο χωριό Παγούρια και στην Πάνδροσο, και συγκεντρώνει πλήθος πιστών. Κατά τον εορτασμό αναβιώνει το παραδοσιακό έθιμο "κουρμπάνι".
Στην Κομοτηνή δραστηριοποιούνται η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης (φιλαρμονική, σχολή χορού, παιδική και μικτή χορωδία, αναβίωση εθίμων και λαϊκών δρώμενων, πανηγύρια κ.ά.), ο Μορφωτικός Όμιλος Κομοτηνής (με χορευτικά τμήματα, συνέδρια, εκδόσεις βιβλίων κ.ά.), ο σύλλογος Σαρακατσάνων (με χορευτικά τμήματα, διατήρηση παραδοσιακού οικισμού, αναβίωση εθίμων κ.ά.), σύλλογοι Ποντίων (με χορευτικά τμήματα, αναβίωση εθίμων κ.ά.), σύλλογος Κρητών «Ο Ψηλορείτης», σύλλογος Καππαδόκων, σύλλογοι γυναικών που αναβιώνουν αρκετά έθιμα (Χελιδονίσματα, γιορτή μπάμπως ή μαμής, Λαζαρίνες το Σάββατο του Λαζάρου, Ταφικό Έθιμο του Αγ. Πνεύματος, Μωμογέρια, κερκέλια την Κυριακή των Βαΐων, Αυγομαχίες το Πάσχα κ.ά.). Η επέτειος της απελευθέρωσης και της ενσωμάτωσης στην Ελλάδα, τα "Ελευθέρια Θράκης", στην Κομοτηνή είναι το σημαντικότερο γεγονός της άνοιξης. Για ένα δεκαπενθήμερο οργανώνεται στην πόλη πληθώρα εκδηλώσεων. Σε αρκετούς οικισμούς της Ροδόπης, όπως στην Ξυλαγανή, στη Στρύμη και στους Προσκυνητές, γιορτάζεται η "Γυναικοκρατία", η γνωστή γιορτή "της Μπάμπως". Είναι ένα έθιμο με πανάρχαιες ρίζες, για να γιορτάσει τη γονιμότητα και τη γυναικεία χειραφέτηση.