Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 28 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Αρχαιολογία Αρχαιολογικοί χώροι Οικισμοί Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Νομός Έβρου Δήμος Τραϊανούπολης

Γενική άποψη ερειπίων της βυζαντινής Tραϊανούπολης. Σώζονται λιγοστά τμήματα των τειχών της, ερείπια μικρού βυζαντινού ναού, που ήταν μάλλον ο μητροπολιτικός, ενώ η νεκρόπολη βρισκόταν στα A της πόλης.
(Φωτογραφία: Πάντσογλου Χρήστος)

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
Ιστοσελίδα για τη Θράκη
e-city.gr > Έβρος > Τραϊανούπολη
Τουριστικός οδηγός
Έβρος
Ιστοσελίδα για τον Έβρο
Αλεξανδρούπολη
Τουριστικός - Ιστορικός - Πολιτιστικός Οδηγός Νομού Έβρου

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αγορές
Θέατρα
Ιερά
Οικίες
Οικισμοί
Χώροι Άθλησης
Εργαστήρια
Νεκροταφεία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Αβδήρων
Δήμος Αιγείρου
Δήμος Αλεξανδρούπολης
Δήμος Αρριανών
Δήμος Βύσσας
Δήμος Διδυμοτείχου
Δήμος Δράμας
Δήμος Ελευθερών
Δήμος Θάσου
Δήμος Ιάσμου
Δήμος Κομοτηνής
Δήμος Μαρωνείας
Δήμος Ξάνθης
Δήμος Σαμοθράκης
Δήμος Σαπών
Δήμος Σιταγρών
Δήμος Σώστου
Δήμος Τοπείρου
Δήμος Τραϊανούπολης
Δήμος Φερών
Δήμος Φιλίππων
Κοινότητα Οργάνης
Οικισμοί: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

02/12/2007
Τραϊανούπολη

Αικατερίνη Μπάλλα
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ./ Ε.Κ. «Αθηνά»
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ανατολικά της Αλεξανδρούπολης και νότια του οικισμού Λουτρά, κάτω από τον λόφο του Aγίου Γεωργίου, βρίσκονται τα ερείπια μιας σημαντικής, περιτειχισμένης, ρωμαϊκής πόλης, της Τραϊνούπολης. H Tραϊανούπολη ιδρύθηκε από το Pωμαίο αυτοκράτορα Tραϊανό (98-117 μ.X.) στο ανατολικότερο τμήμα της Eγνατίας οδού στη θέση παλαιότερου οικισμού και φαίνεται ότι αποτέλεσε το νέο αστικό κέντρο της περιοχής που απορρόφησε τα περισσότερα από τα μικρά οικιστικά κέντρα τις περιοχής, τα οποία μεταβλήθηκαν σε κώμες της νέας πόλης. Η ταύτιση της περιοχής με την αρχαία Τραϊανούπολη οφείλεται σε μια βυζαντινή επιγραφή από τα Λουτρά.

Επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες δηλώνουν την ύπαρξη ιεράς συγκλήτου, δήμου και φυλών, γεγονός που φανερώνει ότι οι Ρωμαίοι διατήρησαν τους Ελληνικούς θεσμούς πολιτικής οργάνωσης. Στην αρχαία αυτή πόλη της Θράκης εμφανίζεται, ήδη, από τον 2ο αιώνα μ.X. δραστήρια χριστιανική κοινότητα, γεγονός που επιβεβαιώνει ο μαρτυρικός θάνατος της Αγίας Γλυκερίας στα 161 μ.Χ. στην Τραϊανούπολη, γιατί αρνήθηκε να προσκυνήσει στο Δία. Aπό τον 4ο έως τον 13ο αιώνα υπήρξε το σημαντικότερο διοικητικό, στρατιωτικό και εκκλησιαστικό κέντρο της Θράκης, ενώ από τον 7ο έως 14o αιώνα μητρόπολη της εκκλησιαστικής επαρχίας της Pοδόπης. Ο Ιουστινιανός Α? ανακατασκεύασε τα τείχη της και το 1076 ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας στην πόλη αυτή ο Νικηφόρος Βρυέννιος. Ως μητρόπολη επέβλεπε από τα 1152 τη μονή Kοσμοσώτειρας, ενώ το μοναστήρι διέθετε γαιοκτησίες στην Tραϊανούπολη. H πόλη παρουσιάζει συνεχή και μεγάλη ακμή έως τις αρχές του 13ου αιώνα (1205/6) που καταστράφηκε από τον Βούλγαρο τσάρο Ιωαννίτζη. Από την εποχή αυτή άρχισε να παρακμάζει και μετατράπηκε σε μικρό πόλισμα. Υποβιβάστηκε στη θέση «επισκέψεως», υπαγόμενης διοικητικά στο Θέμα Aδριανούπολης, μέχρι την τελική σχεδόν καταστροφή και ερήμωσή της, η οποία επήλθε από τους Οθωμανούς στα 1329. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα επανακατοικείται από ολιγάριθμους χριστιανούς έως το 1347 που εκλέχθηκε και εγκαταστάθηκε εκεί μητροπολίτης, ο οποίος, όμως αναγκάσθηκε να την εγκαταλείψει αμέσως. Μετά από αυτή τη χρονιά ήταν, όπως και η Μοσυνούπολις, πόλη ερειπωμένη. Στο β΄μισό του 14ου αιώνα η πόλη βρισκόταν, ήδη, υπό τουρκική κατοχή και στα 1433 καταστράφηκε ολοσχερώς.

H θέση της Tραϊανούπολης είναι πιθανόν να επιλέχθηκε λόγω την ιαματικών πηγών της, που λειτουργούν μέχρι σήμερα. Το τείχος της πόλης, για το οποίο ο Προκόπιος αναφέρει ότι επισκευάσθηκε στα χρόνια του Ιουστινιανού (6ος μ.Χ. αιώνας), δυστυχώς σώζεται μόνο αποσπασματικά και σε κακή κατάσταση. Στην περιοχή σώζονται ερείπια μικρού βυζαντινού ναού, πιθανώς του μητροπολιτικού και δύο μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες του 11ου-12ου αιώνα, στρατιωτικού και νέου αγίου αντίστοιχα. Πίσω από τη Χάνα βρίσκονται λουτρώνες από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Η νεκρόπολη εντοπίζεται έξω από το ανατολικό τείχος της πόλης και καταλαμβάνει μεγάλη έκταση, μέχρι τους πρόποδες του Αγίου Γεωργίου και πέραν της εθνικής οδού Αλεξανδρούπολης ? Φερών προς τα νότια. Εντοπίστηκαν συνολικά 13 τάφοι (λακκοειδείς, κεραμοσκεπείς, κιβωτιόσχημοι και ένας κτιστός κιβωτιόσχημος) παλαιοχριστιανικών χρόνων, ενώ από την ευρύτερη περιοχή της Tραϊανούπολης προέρχονται αρχιτεκτονικά μέλη, άφθονο οικοδομικό υλικό, επιγραφές και νομίσματα.

Πλούσια και εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα απέδωσε η ανασκαφή ενός ταφικού τύμβου, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Αρίστηνο ? Λουτρά, BΔ της Τραϊανούπολης. Οι αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν καλυμμένες με λιθοσωρούς δύο πρωτογενείς καύσεις νεκρών με πλούσια κτερίσματα, όπως ασημένια χάλκινα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, χάλκινους τριποδικούς λυχνοστάτες με τα λυχνάρια τους, χρυσά ελάσματα και χρυσό δαχτυλίδι, σιδερένια αντικείμενα, είδη οπλισμού κ.ά. Ένα ασημένιο δηνάριο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δομιτιανού (81 ? 96 μ.Χ.) χρονολογεί τις ταφές στην εποχή της ίδρυσης της πόλης, στον 1ο αιώνα μ.Χ. Τα ευρήματα του ταφικού τύμβου της Τραϊανούπολης φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.

Χαρακτηριστικό είναι ένα ηλιακό ρολόι, το οποίο πριν την παράδοσή του στην αρχαιολογική υπηρεσία βρισκόταν στην κατοχή ιδιώτη στα Λουτρά. Πρόκειται για ένα μαρμάρινο ηλιακό ρολόι με κοίλο και βάση, της οποίας τα άκρα διαμορφώνονται σε πόδια τραπεζιού που το μεταξύ τους διάστημα περιέχει επιγραφή. Στη σκαμμένη κοιλότητα του σχηματίζεται μια κατάλληλη γωνία για το γεωγραφικό πλάτος που σημειώνεται με έντεκα γραμμές μια για κάθε ώρα. Οι κάθετες σ΄ αυτές τις γραμμές σχηματίζουν ένα καλό ημερολόγιο. Το ρολόι θα πρέπει να ήταν τοποθετημένο να βλέπει νότια και η σκιά του «γνώμωνα» έπεφτε μέσα στις γραμμές το χειμώνα κι έξω το καλοκαίρι. Στην βάση του υπάρχει χαραγμένη επιγραφή που αναφέρει ότι ήταν αφιερωμένο στις Εννέα Μούσες από κάποιον Διογένη. Το γεγονός ότι δεν βρέθηκε σε ανασκαφικό χώρο, καθιστά δύσκολη τη χρονολόγησή του. Ωστόσο, ανάγεται στην περίοδο ακμής της πόλης. Σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.

Στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου της Τραϊανούπολης σώζεται σχεδόν άθικτο μεγάλο καμαροσκεπές κτίριο, γνωστό ως «Χάνα». Χτίστηκε στο β? μισό του 14ου αιώνα από τον Γαζή Εβρενός, όταν η Θράκη είχε καταληφθεί από τους Οθωμανούς και χρησίμευε ως σταθμός και ξενώνας για τους λουόμενους στα ιαματικά λουτρά και για τους ταξιδιώτες πάνω στον οδικό άξονα Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης. Σήμερα στη Χάνα φυλάσσεται η αρχαιολογική συλλογή Τραϊανούπολης που περιλαμβάνει ρωμαϊκά γλυπτά και ανάγλυφα.

Βιβλιογραφία:

Αβραμέα Α., (1994). Η Θράκη κατά τη ρωμαϊκή αρχαιότητα, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 138-139.

Αθανασιάδης Π. (2003). Ψηφίδες από τη Θράκη του χτες. Εκδόσεις Πάραλος, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/athan/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Αρχαιολογικός Άτλας του Αιγαίου ? Από την Προϊστορία έως την Ύστερη Αρχαιότητα, (1998). Έκδοση Υπουργείου Αιγαίου-Πανεπιστημίου Αθηνών, σελ. 181.

Αρχαιολογικός οδηγός, (1999). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 24.

Αρχαιολογικός Χάρτης Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 7.

Γεωργαντζής Π., (1981). Η Μητρόπολις Τραϊανουπόλεως και αι επισκοπαί αυτής. Συμβολή εις την εκκλησιαστικήν ιστορίαν της Θράκης.

Δεσύλλας Ν., (1996). Θράκη ? Χρώματα και αποχρώσεις. Εκδόσεις Σύνολο, σελ. 12.

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης.

Ελλάδα-Έβρος, Το οχυρό της φύσης, της ιστορίας, της παράδοσης, Έκδοση Νομαρχίας Έβρου.

Ζήκος Ν., (1984). Βυζαντινό οδοιπορικό στη Θράκη, στο Αρχαιολογία 13, Αφιέρωμα: Θράκη, σελ. 76.

Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ, σελ. 21, 135.

Κούγκουλος Θ. (1989). Η Τραϊανούπολη και η Σαμοθρακική Περαία στην Ρωμαϊκή περίοδο, Θρακικά Χρονικά, τ. 43.

Κούκος Μ. (1991). Στα βήματα του Ορφέα, Οδοιπορικό της Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Koukos/orfeas/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Μπακιρτζής Χ., (1994). Βυζαντινή Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 185-189.

Οδηγός περιήγησης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, (2000). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 87.

Τριαντάφυλλος Δ., (1994). Ο ταφικός τύμβος της Τραϊανούπολης, ΑΕΜΘ 5 (1991), σελ. 439-453.

Τσατσοπούλου Π., (2006). Η αρχαία Εγνατία και η διαδρομή της στον χώρο της Θράκης. ΑΕΜΘ 18 (2004), σελ. 9-15.

Τσατσοπούλου Π., (2005). Εγνατία οδός, Ιστορία και διαδρομή στο χώρο της Θράκης, Έκδοση Υπουργείου Πολιτισμού, Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, σελ. 38-40.