Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 28 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Μυθολογία Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Διόνυσος-Βικιπαίδεια
Βικιπαίδεια, Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια
Ancient Greek Religion: Cult of Dionysos
Οδηγός για την ελληνική μυθολογία
Παντελή Αθανασιάδη: Ψηφίδες από τη Θράκη του χτες
On-line βιβλίο για την ιστορία και τη μυθολογία της Θράκης
Θρηικιός ?νεμος
Διονυσιακές Λατρείες στην Αρχαία Θράκη

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αρχαιολογία
Αρχιτεκτονική
Ιστορία
Μουσεία
Μυθολογία
Θρησκεία
Λαογραφία - Ήθη / Έθιμα
Παραδοσιακές μορφές Τέχνης - Επαγγέλματα
Πηγές
Προσωπικότητες
Σπήλαια
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Θάσου
Δήμος Καβάλας
Νομός Έβρου
Μυθολογία: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

02/12/2007
Διόνυσος

Αικατερίνη Μπάλλα
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ./ Ε.Κ. «Αθηνά»
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Η λατρεία του Διονύσου, θεού της βλάστησης, του κρασιού και της γονιμότητας ξεκίνησε από τη Θράκη και γρήγορα απέκτησε πανελλήνιο χαρακτήρα. Γιος του Δία και της Σεμέλης, ο Διόνυσος θεωρείται πολύ λαϊκός θεός, ο οποίος λατρευόταν στην περιοχή της Θράκης, μαζί με την Άρτεμη και τον Άρη ήδη από τους χρόνους των Πελασγών, πολύ πριν από την ομηρική εποχή. Στον Όμηρο, αλλά και σε άλλους μυθικούς κύκλους ο Διόνυσος παρουσιάζεται βάρβαρος και άγριος και έχει πολλά κοινά σημεία με τον θεό του πολέμου, Άρη. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στις ψηλές κορφές της Ροδόπης λειτουργούσε Μαντείο του Διονύσου, το οποίο αργότερα επισκέφθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος και ο πατέρας του Οκταβιανού Αυγούστου. Επιπλέον, στα Άβδηρα υπήρχε ναός του Διονύσου και σύμφωνα με τις πηγές ετελούντο αγώνες, τα «Διονύσια».

Σύμφωνα με το μύθο, ο Δίας για να γλιτώσει τον γιο του από τη ζήλια της Ήρας, εμπιστεύτηκε την ανατροφή του αρχικά στην αδελφή της Σεμέλης, την Ινώ και αργότερα στις Νύμφες της Νύσσας, οι οποίες, λέγεται ότι τον ακολουθούσαν στα ταξίδια του. Ο Διόνυσος, κατά τη μυθολογία, εισήγαγε την άμπελο στη Θράκη, δίδαξε στους ανθρώπους την καλλιέργεια της και τους δώρισε τον οίνο.

Γυναίκα του Διονύσου έγινε η Αριάδνη, την οποία είχε εγκαταλείψει ο Θησέας στη Νάξο. Μαζί της απέκτησε δύο γιους, τον Στάφυλο και τον Οινοπίωνα.

Η λατρεία του Διονύσου είναι ταυτισμένη με την έκσταση, μέσα από την οποία ο άνθρωπος ξεπερνούσε τον εαυτό του για να καταληφθεί και να πληρωθεί από το θεό του, κατάσταση που ονομάζεται ενθουσιασμός. Αυτή ακριβώς η ένωση του πιστού με το θεό του, που θεωρείται ο απώτερος σκοπός σε πολλές θρησκείες της ανθρωπότητας, πραγματοποιείται σε μεγαλύτερο βαθμό στη διονυσιακή λατρεία από ότι σε άλλες, γεγονός που δικαιολογεί την ορμητικότητα με την οποία διαδόθηκε. Η διονυσιακή λατρεία, όμως, σύμφωνα με τους μύθους που παραδίδονται, διέκρινε δύο είδη μανίας: από τη μια πλευρά την ψυχική έκσταση των ευσεβών, αλλά από την άλλη την τυφλή μανία που έστελνε ο θεός στους αντιπάλους του, επειδή δεν τον αναγνώριζαν, όπως στον Λυκούργο και σε πολλούς άλλους.

Ο Διόνυσος είναι συνδεδεμένος με τους Σατύρους ή τους Σιληνούς, δαίμονες με χαίτη, αυτιά και ουρές, μερικές φορές και με οπλές αλόγων, οι οποίοι αποτελούν την ακολουθία του θεού. Συνοδός του Διονύσου ήταν επίσης ο Παν, ένας λάγνος θεός με κέρατα και πόδια τράγου. Μόνιμοι σύντροφοί του ήταν, όμως, και οι Μαινάδες ή Βάκχες, γυναίκες «μαινόμενες», οι οποίες στην αρχαία αγγειογραφία απεικονίζονται να χορεύουν παράφορα, κρατώντας τον «θύρσο», ένας νάρθηκας στεφανωμένος με κισσό ή κουκουνάρι στην άκρη. Σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζονται να κρατούν ή να διαμελίζουν ζώα, γιατί πίστευαν ότι στο ζώο είχε ενσαρκωθεί ο θεός Διόνυσος και πως όταν το καταβρόχθιζαν γίνονταν «ένθεες», γεγονός που τους χάριζε τη μακαριότητα και τη δύναμη του θεού.

Η λατρεία του Διονύσου, στη Θράκη ταυτίστηκε με τη λατρεία του Σαβάζιου, φρυγικού θεού που συμβόλιζε το θάνατο και την αναγέννηση της φύσης. Ο Σαβάζιος είχε ταυτιστεί επίσης ως θεός του Άδη με τον Πλούτωνα, ενώ η κόρη του Βενδίς με την Περσεφόνη. Ο Διόνυσος πάντως, από τη Θράκη έγινε δεκτός και στους Δελφούς, όπου κατά τους χειμερινούς μήνες σιγούσε ο απολλώνιος ύμνος (παιάν) και ηχούσε ο διονυσιακός (διθύραμβος). Σύντομα σε πολλές πόλεις διεξάγονταν γιορτές προς τιμήν του θεού (Λήναια, Διονύσια, Ανθεστήρια κ.α.), οι οποίες συνδέονταν με τα «διονυσιακά όργια», δηλαδή τελετές και ιερουργίες που πρόσφεραν στους πιστούς τη γοητεία της εκστατικής λατρείας και ταυτόχρονα εμψύχωναν τις μυστικές δυνάμεις της βλαστήσεως. Ο Διόνυσος θεωρείται προστάτης του δράματος, αφού το δράμα αναπτύχθηκε στα πλαίσια της λατρείας αυτού του θεού και η κατάσταση στην οποία περιερχόταν ο υποκριτής που υπερέβαινε τον εαυτό του, σχετιζόταν με τον ενθουσιασμό των Μαινάδων.

Βιβλιογραφία:

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης.

Κακριδής Ι., (1986). Ελληνική Μυθολογία, Τόμος 3, Οι Ήρωες, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 291-296.

Ξάνθη, Τουριστικός οδηγός του Νομού, (2002). Έκδοση Νομαρχίας Ξάνθης, σελ. 13.

Σερβή Κ. (2000). Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 24, 44, 48, 50, 52-53, 59, 61, 91, 97, 114, 115.

Τριαντάφυλλος Δ., (1994). Αρχαία Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 51.

Τσιαφάκη Δ., (1998). Η Θράκη στην Αττική Εικονογραφία του 5ου αι. π.Χ. Προσεγγίσεις στις σχέσεις Αθήνας και Θράκης.

Simon E. (1996). Οι Θεοί των Αρχαίων Ελλήνων, ελλ. μτφ. Πινγιάτογλου Σ., University Studio Press, σελ. 267-290.