Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 29 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Μουσεία Καλαθοπλεκτικής Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Νομός Ροδόπης Δήμος Κομοτηνής

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρωμά
Ιστοσελίδα του Μουσείου

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αρχαιολογικά
Βυζαντινά
Δημοτικά
Εκκλησιαστικά
Καλαθοπλεκτικής
Λαογραφικά / Εθνολογικά
Μετάξης
Παιδείας
Στρατιωτικά
Φυσικής Ιστορίας
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Κομοτηνής
Καλαθοπλεκτικής: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

05/12/2007
Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρωμά

Λιάπης Αντώνιος
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ./ Ε.Κ. «Αθηνά»
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ιδρύθηκε στην Κομοτηνή το Φεβρουάριο του 1995. Από τις αρχές του 2004, μετεγκαταστάθηκε στον οικισμό Θρυλόριο του δήμου Κομοτηνής, σε απόσταση 9 χιλ. από την πόλη. Στεγάζεται σε χώρο 65 τ.μ. όπου εκτίθενται περισσότερα από 300 εκθέματα.

Πρόκειται για εθνογραφικό-τεχνολογικό μουσείο, μοναδικό για το θεματικό του αντικείμενο στην Ελλάδα και από τα ελάχιστα στην Ευρώπη. Τα εκθέματα προέρχονται από τα τρία εθνικά τμήματα της ευρείας Θράκης δηλαδή ελληνικό, βουλγαρικό και τουρκικό. Ο επισκέπτης όμως θα συναντήσει πολλά καλάθια και από τις χώρες της Χερσονήσου του Αίμου.

Συμπαγείς ομάδες Ρωμά κατοικούσαν (ή περιφέρονταν) σε όλη την έκταση της Θράκης και μέχρι τη δεκαετία του 1960, έπλεκαν δεκάδες χιλιάδες καλάθια. Η εμφάνιση του πλαστικού και ο κοινωνικο-οικονομικός μετασχηματισμός της υπαίθρου, έθεσαν σε τροχιά παρακμής την καλαθοπλεκτική, όπως άλλωστε και όλο το φάσμα των παραδοσιακών τσιγγάνικων επαγγελμάτων (γανωτήδες, σιδεράδες κλπ).
Οι πρώτες ομάδες Ρωμά που εμφανίστηκαν στην περιοχή, πιθανότατα τον 11ο αι., συνέχισαν την τοπική παράδοση και ορισμένοι τύποι καλαθιών (μελισσοκόφινα, φίμωτρα κ.ά.) που κατασκευάζονταν μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν απευθείας «απόγονοι» των βυζαντινών καλαθιών.

Στο μουσείο ο επισκέπτης θα συναντήσει καλάθια πλεγμένα από διαφορετικά υλικά και τρόπους πλέξης. Κυρίαρχο υλικό στα νεότερα χρόνια παραμένει το καλάμι από κοινού με τη λυγαριά, ενώ στα αστικής χρήσης καλάθια κυριαρχεί η ιτιά, η οποία συνδυάζει ευκαμψία και αισθητική. Παλαιότερα οι αγροτικές εργασίες επέβαλαν τη χρήση πιο ανθεκτικών υλικών όπως η αγριακακία, ή η κρανιά. Οι Πόντιοι αλλά και οι Πομάκοι, ως ορεινοί πληθυσμοί, χρησιμοποίησαν περισσότερο το ξύλο της φουντουκιάς (σχισμένο σε ταινίες) το οποίο είναι εξαιρετικά ανθεκτικό. Η καλλιτεχνική δημιουργία των ανατολικοθρακών, έδωσε ωραιότατα δείγματα με καλάθια οικιακής χρήσης, από καλαμποκόφυλλο.
Ο επισκέπτης θα δει τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιύσαν οι καλαθάδες: καλάμια, λυγαριές, ιτιές κ.α. Δίπλα εκτίθενται τα εργαλεία των καλαθοπλεκτών όπου ο διαιρέτης με εμπρόσθια τριπλή υποδοχή και οπίσθια τετραπλή, αποτελεί τεχνολογική καινοτομία κάποιου ανήσυχου τεχνίτη. Στην ίδια ενότητα, παρουσιάζονται οι φάσεις πλοκής ενός καπνοκάλαθου-του χαρακτηριστικότερου καλαθιού της Θράκης.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται περίτεχνα δείγματα καλαθιών από τη βόρεια (βουλγαρική) Θράκη, μερικά των οποίων είναι κατασκευασμένα από βέργα ρακίτας, με ωραία χρώματα. Ο μηχανισμός αποφλοίωσης ρακίτας, είναι μια από τις ελάχιστες τεχνολογικές καινοτομίες που εισήχθησαν στην καλαθοπλεκτική τέχνη.
Στη συνέχεια, παρατάσσονται καλάθια των Ρωμά: μελισσοκόφινα, καλάθι ψαρέματος, καλάθι μεταφοράς πετρών-το ανθεκτικότρεο καλάθι της συλλογής από το Διδυμότειχο (κατασκευασμένο από αγριακακία) κ.ά Το παλαιότερο χρονολογημένο καλάθι της συλλογής αιχμαλωτίζει την προσοχή. Πρόκειται για καλάθι οικιακής χρήσης, το οποίο κατασκευάστηκε το 1904, στο Μιχαλίτσι της βόρειας Θράκης, μεταφέρθηκε από τους πρόσφυγες πάνω σε βοϊδάμαξο στην ελληνική Θράκη (το 1922) και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Στην ίδια ενότητα ενδιαφέρον παρουσιάζει το καππαδοκικό κάνιστρο, η γκαγκαουζική σχολική σάκκα σε τύπο ψάθας, και τέλος το πομακικό κάλυπτρο του παλαιού τύπου κωνικού μελισσοκόφινου.

Σε άλλες ενότητες παρουσιάζονται τύποι καλαθιών από την ανατολική (τουρκική) Θράκη, ενώ δίπλα σε αυτά δεσπόζει ένα τεράστιο καλάθι σε ύψος ανθρώπου, που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για την αποθήκευση κυρίως σιταριού και καλαμποκιού το χειμώνα.

Ιδιαίτερο λαογραφικό και αισθητικό ενδιαφέρον, παρουσιάζουν τα πομάκικα καλάθια για τη μεταφορά αγροτικών προϊόντων, μελισσοκόφινο, αλλά και καλάθια του γάμου με διαφορετικές χρήσεις και συμβολισμούς. Ξεχωρίζει το καλάθι κατά της βασκανίας, διάστικτο με μαύρες βούλες από ύφασμα, κάτω από τις οποίες έμπαιναν φυλαχτά ή στίχοι του Κορανίου.

Ειδική ενότητα είναι αφιερωμένη στην ποντιακή καλαθοπλεκτική, όπου ξεχωρίζουν ένας ευφυής αυτοσχέδιος αποφλοιωτικός μηχανισμός βέργας φουντουκιάς και τα καλάθια που κατασκεύασαν απόγονοι εξισλαμισμένων ελληνόφωνων Ποντίων, που ζουν στον Εύξεινο Πόντο.

Σε άλλη ενότητα εκτίθενται διακοσμητικά καλάθια, αλλά και καλάθι παγωνιέρα από την εποχή της μικρασιατικής καταστροφής, το οποίο βρέθηκε σε αρχοντικό της Αδριανούπολης και μεταφέρθηκε στο μουσείο.

Στο μέσο της αίθουσας του μουσείου παρατάσσονται και καλάθια από χώρες της Χερσονήσου του Αίμου Αλβανία, Βουλγαρία, Μολδαβία, Ρουμανία, Π.Γ.Δ. της Μακεδονίας αλλά και από τη Ρωσία η οποία διαθέτει αστείρευτο πλούτο και τεχνικές οι οποίες επηρέασαν τη καλαθοπλεκτική των σλαβικών λαών.
Τέλος η συλλογή ολοκληρώνεται με διάφορα είδη παραδοσιακών σαρώθρων (σκουπών).

Το μουσείο διαθέτει μικρό πωλητήριο (με καλάθια και βιβλία), εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές δημοτικού και δυνατότητα προβολής διαφανειών.

Τμήματα της συλλογής του έχουν εκτεθεί στη Θεσσαλονίκη, στον Έβρο, στη Γαλλία, ενώ κατά καιρούς έχουν γραφτεί άρθρα που φιλοξενήθηκαν στον ελληνικό και διεθνή Τύπο.

Στους κύριους στόχους του μουσείου από την ίδρυσή του, συγκαταλέγονται η ανάδειξη και η ενίσχυση της καλαθοπλεκτικής τέχνης και των τεχνιτών που ακόμα επιβιώνουν, η βελτίωση της αυτοεικόνας των Ρωμά και η ανάπτυξη της ευαισθησίας της κοινής γνώμης γύρω από τις παραδοσιακές τους ασχολίες αλλά και τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Προς το παρόν επισκέψεις γίνονται μόνο με προσυνεννόηση, τουλάχιστον μία ημέρα πριν, στο κινητό τηλέφωνο 6977 58 58 44. Εφόσον η προσυνεννόηση γίνει μερικές ημέρες πριν, επισκέψεις -υπό την αίρεση κωλύματος-μπορούν να γίνουν οποιαδήποτε ημέρα (εργάσιμη ή αργία) και ώρα.