Ôïõñéóìüò Éóôïñßá Ανά γεωγραφική περιοχή  
Περιεχόμενα γεωγραφικών περιοχών  
Φωτογραφικό υλικό  
Αρχική σελίδα  Τουρισμός  Στοιχεία ανά γεωγραφική περιοχή:   
  Ιστορία Αρχιτεκτονική
Εικόνες

ΠΑΠΙΚΙΟΝ ΟΡΟΣ

Όρος στα ΒΔ της Κομοτηνής, στη νότια οροσειρά της Ροδόπης, η υψηλότερη κορυφή του οποίου φθάνει τα 1463μ. Το Παπίκιο υπήρξε σημαντικό κέντρο μοναχισμού, οργανωμένου σύμφωνα με τα πρότυπα του Αγίου Όρους. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες γύρω από αυτό ανάγονται στον 11ο αι.: Στα 1083 η "κατά το όρος το Παπίκιον" μονή του Αγίου Γεωργίου, η οποία βρισκόταν έξω από την Μοσυνόπολη, ανήκε μαζί με τους αμπελώνες της, τα χωράφια, τους κήπους και ένα μετόχι στη Μοσυνόπολη στην Μονή της Θεοτόκου Πετριζονίτισσας (τυπικό Γρηγορίου Πακουριανού για τη μονή Πετριτζονίτισσας). Στα τέλη του 11ου αι. ή στο α΄ μισό του 12ου αι. μαρτυρείται η ύπαρξη ενός Πρώτου, ενώ στα 1191 ένας "καθηγητής (=Πρώτος) των κατά Παπίκιον μοναστηρίων" με το όνομα Θεοδόσιος είναι ο παραλήπτης μιας επιστολής του Θεοδώρου Βαλσαμών. Πιθανόν το 1113 ο Αλέξιος Α΄ διαχείμασε μαζί με τα στρατεύματά του στους πρόποδες του Παπικίου για να κατευθυνθεί αργότερα προς τη Φιλιππούπολη. Στα 1167/8 πληροφορούμαστε ότι ο Αλέξιος Αξούθ υποχρεώθηκε να μείνει σε ένα από τα τέσσερα μοναστήρια του Παπικίου όρους, ενώ στα τέλη του ίδιου αιώνα, κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Ισαάκ Β΄ Αγγέλου, ο Αλέξιος Κομνηνός, νόθος γιος του Μανουήλ Α΄, επέλεξε την ίδια μονή για την υποχρεωτική παραμονή του στο όρος. Το Σεπτέμβριο του 1207 ο Βονιφάτιος Μομφερατικός φονεύεται από τους Βουλγάρους "en la montaigne de Messinople", δηλ. μάλλον στην περιοχή του Παπικίου όρους. Εκεί διέμεινε και ο Γρηγόριος Παλαμάς κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του από την Κωνσταντινούπολη στον Άθω (χειμώνας 1316/17) και αντιμετώπισε με διάλογο κάποιους αιρετικούς, "τα Μαρκιανιστών ή Μασαλιανών… νοσούντες", πιθανόν τους βογομίλους. Την ίδια περίπου εποχή ο ερημίτης Μάξιμος Καυσοκαλύβης διέμεινε κοντά σε αναχωρητές που κατοικούσαν σε σπήλαια του Παπικίου. Με βάση τις φιλολογικές αυτές μαρτυρίες και τα πολυάριθμα υπολείμματα εκκλησιαστικών και μοναστηριακών εγκαταστάσεων στην περιοχή πάνω από τα χωριά Πολύανθος και Σώστης και Ληνός μπορούμε να συμπεράνουμε την ύπαρξη οργανωμένου μοναχισμού για το Παπίκιο ως και τον 15ο αι. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε τα τελευταία χρόνια τα ερείπια τεσσάρων μονόχωρων ναών με τρούλλο και εντυπωσιακά δάπεδα, εκ των οποίων ο ένας αποτελούσε καθολικό μονής, καθώς και ένα δεύτερο βυζαντινό μοναστήρι με καθολικό στο τύπον τρίκλιτης βασιλικής, με τράπεζα και με πτέρυγα κελλιών και αποθηκευτικών χώρων. Γνωρίζουμε τα ονόματα δύο μονών ιδρυμένων στο Παπίκιο, της Παναγίας Τζεντζελουκιώτισσας και του Αγίου Γεωργίου. Δεν απουσιάζουν βέβαια και οι λιγοστές ενδείξεις κοσμικής αρχιτεκτονικής, όπως ένας λουτρώνας, το νερό του οποίου ζεσταινόταν σε καζάνια που τοποθετούνταν πάνω στην εστία κατά το πρότυπο μικρών λουτρώνων της παλαιοχριστιανικής περιόδου, κινστέρνες, υδρόμυλοι και διάφορα άλλα κτήρια. Αποκαλύφθηκαν επίσης εργαλεία, δείγματα ακόσμητης και εφυαλωμένης κεραμεικής, παράσταση ολόσωμων στρατιωτικών αγίων πάνω σε στεατίτη, κοσμήματα και άλλα πολυτελή αντικείμενα.