Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 29 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Αρχαιολογία Αρχαιολογικοί χώροι Οικισμοί Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Νομός Έβρου Δήμος Διδυμοτείχου

Xρυσή προτομή του αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου. Στρατιωτικά έργα έφεραν τυχαία το 1965 στο φως στην Πλωτινόπολη χρυσή προτομή γενειοφόρου αυτοκράτορα, του Σεπτιμίου Σεβήρου πιθανότατα (193-211 μ.X.).
(Φωτογραφία: ΘΡΑΚΗ - σελ. 136)

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Τα Ρωμαϊκά Λουτρά της Πλωτινόπολης
Ιστοσελίδα για την πολιτισμική περιγραφή της Θράκης
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
Ιστοσελίδα για τη Θράκη
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
Ιστοσελίδα για τη Θράκη
Εφημερίδα η Γνώμη
Ηλεκτρονική Εφημερίδα

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αγορές
Θέατρα
Ιερά
Οικίες
Οικισμοί
Χώροι Άθλησης
Εργαστήρια
Νεκροταφεία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Αβδήρων
Δήμος Αιγείρου
Δήμος Αλεξανδρούπολης
Δήμος Αρριανών
Δήμος Βύσσας
Δήμος Διδυμοτείχου
Δήμος Δράμας
Δήμος Ελευθερών
Δήμος Θάσου
Δήμος Ιάσμου
Δήμος Κομοτηνής
Δήμος Μαρωνείας
Δήμος Ξάνθης
Δήμος Σαμοθράκης
Δήμος Σαπών
Δήμος Σιταγρών
Δήμος Σώστου
Δήμος Τοπείρου
Δήμος Τραϊανούπολης
Δήμος Φερών
Δήμος Φιλίππων
Κοινότητα Οργάνης
Οικισμοί: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

02/12/2007
Πλωτινόπολη

Αικατερίνη Μπάλλα
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ./ Ε.Κ. «Αθηνά»
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Στη ΝΑ πλευρά του Διδυμοτείχου και κοντά στην συμβολή του Eρυθροποτάμου με τον ποταμό Έβρο, υψώνεται ένας βραχώδης λόφος γνωστός με το όνομα «Αγία Πέτρα». Στον λόφο αυτό, το ύψος του οποίου φτάνει τα 55,90 μ., ο καθηγητής Γεώργιος Μπακαλάκης τοποθέτησε την Πλωτινόπολη. Σύμφωνα με παλαιότερες απόψεις η πόλη βρισκόταν στα βόρεια ή στα νότια του Διδυμοτείχου. Κάποιοι ερευνητές την τοποθετούσαν στη περιοχή της Κορνοφωλιάς, όπου είχε βρεθεί ανάγλυφο με αναθηματική επιγραφή στον ποτάμιο θεό Έβρο, την θεότητα που απεικονιζόταν και στα νομίσματα της Πλωτινόπολης, ενώ ο Μητροπολίτης Αθηνών Μελέτιος στη Γεωγραφία του τοποθετεί την Πλωνινόπολη στην περιοχή μεταξύ Τραϊανούπολης και Αδριανούπολης. Ωστόσο, η ανεύρεση μιας σειράς επιγραφών που έφεραν το όνομα της πόλης, επιβεβαιώνει σήμερα την τοποθέτηση της Πλωτινόπολης στον λόφο της Αγίας Πέτρας.

Επιπλέον, ιδιαίτερα προβλημάτισε τους μελετητές κατά το παρελθόν ο προσδιορισμός της σχέσης της Πλωνινόπολης με το Διδυμότειχο. Σήμερα οι περισσότερες απόψεις υποστηρίζουν ότι το Διδυμότειχο δεν υπήρχε κατά την αρχαιότητα, εφόσον η συγκεκριμένη ονομασία απαντά μόνο στα βυζαντινά χρόνια και εικάζεται ότι οι δύο πόλεις συνυπήρξαν για κάποιο διάστημα ως γειτονικές οχυρές θέσεις.

Η Πλωτινόπολη ιδρύθηκε από τον Pωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό (98 - 117 μ.Χ.), προς τιμήν της γυναίκας του Πλωτίνης, σε μια θέση εξαιρετικής σημασίας, αφού από εδώ διερχόταν σημαντικός κατά τα ρωμαϊκά χρόνια οδικός άξονας, ο οποίος συνέδεε μέσω της κοιλάδας του Eβρου, την Tραϊανούπολη με την κεντρική θρακική πεδιάδα. Στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. η πόλη μνημονεύεται από τον γεωγράφο Kλαύδιο Πτολεμαίο, ενώ φαίνεται ότι κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. έφτασε σε μεγάλη ακμή. Επιγραφές του 3ου αιώνα μ.Χ. μαρτυρούν τη λειτουργία πολιτικών θεσμών, όπως βουλής και δήμου, αλλά και τη συμμετοχή εκπροσώπων της πόλης σε πανελλήνιες θρησκευτικές εκδηλώσεις. Η Πλωτινόπολη αναφέρεται στα Δρομολόγια του 4ου αιώνα μ.Χ., ενώ σύμφωνα με γραπτές πηγές και μαρτυρίες, θεωρούνταν στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ., μια από τις πέντε επίσημες πόλεις της επαρχίας της Θράκης. Ο Προκόπιος μνημονεύει την επισκευή των τειχών της κατά την διάρκεια της βασιλείας του Iουστινιανού (527-565 μ.X.). Aπό τον 9ο μ.X. αιώνα οι πηγές αναφέρονται μόνο στο γειτονικό Διδυμότειχο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Πλωτινόπολη πιθανότατα είχε εγκαταλειφθεί κατά την περίοδο αυτή.

Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960 από τον καθηγητή κλασικής Αρχαιολογίας Γεώργιο Μπακαλάκη, ενώ κάποια αρχαιολογικά ευρήματα είχαν αποκαλυφθεί και από τους Γερμανούς κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν το 1977 και συνεχίστηκαν έως στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το φθινόπωρο του 1996 ξανάρχισαν οι ανασκαφές στην περιοχή και συνεχίζονται έως σήμερα.

Εντοπίστηκε ένα προϊστορικό στρώμα με πάχος περίπου 1μ., το οποίο, με βάση τα κεραμικά ευρήματα, χρονολογείται στη Νεότερη νεολιθική περίοδο (γύρω στη 5η χιλιετία π.Χ.). Αποκαλύφθηκαν πασσαλότρυπες από πασσαλόπηκτο κτίριο, ενώ τα εργαλεία που περισυλλέγησαν ήταν λεπίδες από πυριτόλιθο, πελέκεις και τριβεία.

Τα σποραδικά ευρήματα που έφεραν στο φως οι αρχαιολογικές ανασκαφές παρέχουν σαφείς ενδείξεις ότι στη θέση της Πλωτινόπολης υπήρχε παλαιότερος, άγνωστος οικισμός των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, ο οποίος αποτελούσε ίσως κάποιον μικρό εμπορικό σταθμό για την εξυπηρέτηση των οικονομικών συναλλαγών μεταξύ Eλλήνων και Θρακών.

Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων είναι πολύ λίγα. Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί κατάλοιπα εκτεταμένου οικισμού των ρωμαϊκών χρόνων. Αποκαλύφθηκε τμήμα δαπέδου κτιρίου ρωμαϊκών χρόνων και ένα σύστημα αγωγών που «περνά» κάτω από το δάπεδο. Το κτίριο πιθανότατα λειτουργούσε ως δημόσιο λουτρό ή αποτελούσε το λουτρό πολυτελούς οικίας. Η άποψη αυτή επιβεβαιώθηκε μετά την αποκάλυψη του «υπόκαυστου» (μέρος όπου έκαιγε η φωτιά για να ζεσταίνεται το νερό).

Αποκαλύφθηκαν, επίσης, τοίχοι και δάπεδα κτιρίων που χρονολογούνται από το β' μισό του 3ου μέχρι το τέλος του 6ου αι. μ.Χ. Χαρακτηριστική είναι μια μνημειώδης λαξευτή κλίμακα, η οποία οδηγούσε σε μια δεξαμενή νερού κατασκευασμένη από λαξευμένους γωνιολίθους με το ισοδομικό σύστημα τοιχοδομίας. Η δεξαμενή, καθώς και ένας ορθογώνιος καμαροσκέπαστος αγωγός, χρονολογούνται στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ και αποτελούσαν πιθανότατα τμήμα από το υδραγωγείο της Πλωτινόπολης.

Χαρακτηριστική είναι μια λίθινη μνημειακή κρηπίδα και το πρόπυλο ενός οικοδομήματος ρωμαϊκών χρόνων, το οποίο πιθανότατα αποτελούσε δημόσιο οικοδόμημα σε χρήση από τον 2ο έως τον 6ο αι. μ.X., ενώ κατά την τελευταία φάση της χρήσης του φαίνεται ότι είχε μετατραπεί σε πιθεώνα.

Η προσπάθεια αντιμετώπισης των επιδρομών των Γότθων υπαγόρευσε πιθανότατα την κατασκευή οχυρωματικού τείχους στη βόρεια πλευρά του λόφου της Αγίας Πέτρας. Το τείχος είναι κατασκευασμένο κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα και φτάνει σε ύψος 1,10 μ. Η χρονολόγηση του κατά τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ. είναι αβέβαιη, ενώ σύμφωνα με τον Προκόπιο το τείχος επισκευάστηκε από τον Ιουστινιανό.

Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην ανατολική πλαγιά του λόφου της Αγίας Πέτρας, απoκάλυψαν τμήμα μεγάλου κτιρίου με ψηφιδωτά δάπεδα, τα οποία χρονολογούνται στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. Το ένα ψηφιδωτό φέρει παράσταση της Λήδας με τον Kύκνο και γεωμετρικό διάκοσμο, ενώ στο άλλο ψηφιδωτό απεικονίζονται οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή. Εικάζεται ότι το οικοδόμημα αποτελούσε οικία πλουσίου εμπόρου ή πιθανότερα, συγκρότημα δημόσιων λουτρών.

Από την «Αγία Πέτρα» προέρχεται η χρυσή σφυρήλατη προτομή του Pωμαίου αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου, η οποία «φορά» φολιδωτό θώρακα με γοργόνειο και χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 2ου αι. μ.X. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Κομοτηνής. Στην περιοχή της Πλωτινόπολης βρέθηκαν κορμός ανδρικής μορφής, δύο μαρμάρινα ανάγλυφα ήρωος ιππέως, από τα οποία το ένα χρονολογείται στα ρωμαϊκά χρόνια και το άλλο κατά το 3ο αιώνα μ.Χ., μαρμάρινη κεφαλή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Καρακάλλα, το ανώτερο τμήμα αναγλύφου των ρωμαϊκών χρόνων με παράσταση γυναικείας μορφής, ενώ στο Mουσείο Ermitage της Aγίας Πετρούπολης φυλάσσονται δύο ανάγλυφα ρωμαϊκών χρόνων με παράσταση μονομάχου και νεκροδείπνου αντίστοιχα, τα οποία φαίνεται ότι προέρχονται από την περιοχή του Διδυμοτείχου-Πλωτινόπολης. Σημαντικά ευρήματα θεωρούνται επίσης, ένας μαρμάρινος κορμός Έρωτα, που φέρει τελαμώνα θήκης ξίφους υστεροελληνιστικών χρόνων και ένα μαρμάρινο ακέφαλο γυναικείο αγαλμάτιο της πρώιμης εποχής των Σεβήρων.

Η κεραμική στην περιοχή της Πλωτινόπολης καλύπτει μια περίοδο από τα προϊστορικά έως τα υστερορωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια, γεγονός που αποδεικνύει τη συνεχή κατοίκηση του λόφου της Αγίας Πέτρας. Βρέθηκαν προϊστορικά όστρακα και κεραμική των ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, η οποία περιλαμβάνει συνήθως αβαφή αγγεία καθημερινής χρήσης, κάποια χειροποίητα. Η κεραμική των κλασικών χρόνων που βρέθηκε στην Πλωτινόπολη καλύπτει την περίοδο από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα π.Χ. και περιλαμβάνει όστρακα με διακόσμηση «Δυτική κλιτύος», βάσεις οξυπύθμενων αμφορέων του 4ου αιώνα π.Χ. και όστρακα από μελαμβαφή αγγεία του β΄μισού του 4ου αιώνα π.Χ. Στην περιοχή βρέθηκαν, επίσης, ενσφράγιστες λαβές κυρίως θασίτικων αμφορέων, αγγεία εγχώριας θρακικής κεραμικής που χρονολογούνται στον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ., ενώ χαρακτηριστική είναι και η αττική κεραμική των κλασικών χρόνων.

Στην περιοχή της Αγίας Πέτρας βρέθηκε πλήθος χάλκινων, ως επί το πλείστον, και ασημένιων νομισμάτων, τα οποία χρονολογούνται από τα κλασικά (4ος αιώνας π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρονια (6ος αιώνας μ.Χ.). Τα νομίσματα των αυτοκρατορικών χρόνων που βρέθηκαν στην Πλωτινόπολη φέρουν επιγραφή και απεικονίζουν τον θεοποιημένο ποταμό Έβρο, ενώ σε άλλα απεικονίζεται ο Aσκληπιός, κουλουριασμένο φίδι, ο Θάνατος κ.ά. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ένα μετάλλιο με την κεφαλή του Kαρακάλλα στον εμπροσθότυπο (κύρια όψη) και δύο γυναικείες κεφαλές με επιγραφές στον οπισθότυπο (πίσω όψη). Nομίσματα της Πλωτινοπόλης αναφέρεται ότι βρέθηκαν και στην Kορνοφωλιά, ενώ στην θέση Eλληνοχώρι, κοντά στο Διδυμότειχο, βρέθηκε θησαυρός αργυρών νομισμάτων, μεταξύ των οποίων της Xερσονήσου και του Παρίου.

Από την ευρύτερη περιοχή της Πλωτινόπολης προέρχονται ένα πλήθος σιδερένιων, χάλκινων και οστέινων αντικειμένων, πήλινα υφαντικά βάρη, σφοντύλια, λυχνάρια και κοσμήματα που χρονολογούνται στο διάστημα από τον 4ο έως τον 6ο αιώνα μ.X. και τμήματα κιόνων και κιονόκρανα παλαιοχριστιανικών χρόνων.

Βόρεια του λόφου της Aγίας Πέτρας εντοπίσθηκαν τα νεκροταφεία της Πλωτινόπολης, όπου αποκαλύφθηκαν τάφοι των ρωμαϊκών χρόνων, καθώς και ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη της ελληνιστικής εποχής, ένας κεραμοσκεπής καλυβίτης τάφος και πλήθος λαξευτών τάφων, που χρονολογούνται στον 4ο-6ο αιώνα. μ.X.

Στους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους χρονολογείται ανάθημα άγνωστου Θράκα βασιλιά στον Hρακλή, ενώ επιγραφές που βρέθηκαν στην περιοχή μαρτυρούν και τη λατρεία του Απόλλωνα, του Ασκληπιού και του θεοποιημένου ποταμού Έβρου στην Πλωτινόπολη.

Βιβλιογραφία:

Αβραμέα Α., (1994). Η Θράκη κατά την ρωμαϊκή αρχαιότητα, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 137.

Αρχαιολογικός οδηγός, (1999). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 26.

Αρχαιολογικός Χάρτης Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 6.

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης.

Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ, σελ. 19, 21, 172.

Κούκος Μ. (1991). Στα βήματα του Ορφέα, Οδοιπορικό της Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Koukos/orfeas/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Μπακιρτζής Χ., (1994). Βυζαντινή Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 202-206.

Οδηγός περιήγησης Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, (2000). Έκδοση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σελ. 89-92.

Πλωτινόπολη, Έκδοση Υπουργείου Πολιτισμού ? ΙΘ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Σκαρλατίδου Ε., (1988). Ανασκαφές στην αρχαία Πλωτινόπολη. Πρακτικά Συμποσίου: Η Ιστορική, Αρχαιολογική και Λαογραφική έρευνα για τη Θράκη, ΙΜΧΑ, Θεσσαλονίκη 1985, σελ. 109-125.

Bakalakis G. - Τriantaphyllos D., (1978). Excavations at Plotinopolis 1977, Balkan Studies 19, σελ. 239- 247.