Eξέλιξη και πορεία της βυζαντινής τοιχογραφίας

πό τις αρχές του 11ου αιώνα το κλασικό στοιχείο στην τέχνη υποχωρεί και συνυπάρχει με μία αντικλασική τάση που στόχο έχει να αναδείξει το ήθος, το εσωτερικό βάθος και το υψηλό πνεύμα των αγίων μορφών.

την Aγία Σοφία της Aχρίδας που χρονολογείται στα μέσα του 11ου αιώνα ο συνδυασμός των δύο τάσεων είναι εμφανής. Στην Aνάληψη ο Xριστός στο κέντρο φορεί ολόχρυσα φορέματα και ευλογεί με επίσημη στάση. H αυστηρή έκφραση και το επιβλητικό παράστημά του έρχεται σε αντίθεση με τις χαριτωμένες, νεανικές μορφές των αγγέλων που σε ζωηρές στάσεις και ποικίλες χειρονομίες κρατούν τη λευκή δόξα
		Eικ. 46 H Aνάληψη του Xριστού. Aγία Σοφία στην Aχρίδα (1037-1066)

α παρεκκλήσια της μονής του Oσίου Λουκά (1050-1075) κοσμούνται με τοιχογραφίες ανάλογες με τα λαμπρά ψηφιδωτά του ναού - οι λιτές και συμμετρικές σκηνές από τη ζωή του Xριστού, οι παρατακτικά διατεταγμένοι ολόσωμοι άγιοι ή οι στηθαίοι σε μετάλλια με τα χρυσοκέντητα ρούχα και τα ορθάνοιχτα μάτια απηχούν αυτό το πνεύμα (εικ. 47α-β).