Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 28 Μαρτίου 2024
Πολιτισμός Αρχαιολογία Αρχαιολογικοί χώροι Οικισμοί Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Νομός Ξάνθης Δήμος Τοπείρου

Πύργοι της βυζαντινής οχύρωσης στην Τόπειρο
(Φωτογραφία: Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ.)

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Δήμος Τοπείρου
Επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Τοπείρου
Δήμος Τοπείρου
Τουριστικός οδηγός
Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός
Ιστοσελίδα για τη Θράκη
Νομαρχία Ξάνθης: Greece: Thrace: Prefecture of xanthi
Επίσημη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
Τα κάστρα της Θράκης στηρίγματα της Βασιλεύουσας
On line άρθρο για τα κάστρα της Θράκης

Άλλα Αρχεία
Δεν υπάρχουν αρχεία.
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Αγορές
Θέατρα
Ιερά
Οικίες
Οικισμοί
Χώροι Άθλησης
Εργαστήρια
Νεκροταφεία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Δήμος Αβδήρων
Δήμος Αιγείρου
Δήμος Αλεξανδρούπολης
Δήμος Αρριανών
Δήμος Βύσσας
Δήμος Διδυμοτείχου
Δήμος Δράμας
Δήμος Ελευθερών
Δήμος Θάσου
Δήμος Ιάσμου
Δήμος Κομοτηνής
Δήμος Μαρωνείας
Δήμος Ξάνθης
Δήμος Σαμοθράκης
Δήμος Σαπών
Δήμος Σιταγρών
Δήμος Σώστου
Δήμος Τοπείρου
Δήμος Τραϊανούπολης
Δήμος Φερών
Δήμος Φιλίππων
Κοινότητα Οργάνης
Οικισμοί: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες
Δεν υπάρχουν υποκατηγορίες στη Θεματική Κατηγορία που επιλέξατε.

28/11/2007
Τόπειρος

Αικατερίνη Μπάλλα
Πηγή: Ι.Π.Ε.Τ./ Ε.Κ. «Αθηνά»
© Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Δίπλα στη μακεδονική όχθη των εκβολών του Νέστου, κοντά στο χωριό Παράδεισος, σώζονται ή έχουν αποκαλυφθεί μνημεία παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών χρόνων, κυρίως τμήματα της οχύρωσης, ναών και μονών. Τα ερείπια ταυτίζονται με την αρχαία πόλη Τόπειρο, αν και οι αλλαγές της κοίτης του ποταμού κατά το πέρασμα των αιώνων δημιούργησαν κάποια σύγχυση ως προς τον ακριβή εντοπισμό της.

Συγκεκριμένα, στο χείλος του φυσικού εξάρματος (Καλέδες),ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση δίπλα στον σημερινό δρόμου υπάρχουν τα ερείπια ενός υστεροβυζαντινού τείχους (αργοί λίθοι, λευκό κονίαμα, κομμάτια πλίνθων). Πιο κάτω και γύρω από το ύψωμα Καλέδες διακρίνονται τα λείψανα ενός οχυρωματικού περιβόλου που ανάγεται μάλλον στα χρόνια του Ιουστινιανού. Στα νότια επίσης του εξάρματος και παράλληλα προς το Νέστο υπάρχει τείχος, μάλλον της παλαιοχριστιανικής εποχής. Το τέλος της εποχής αυτής δηλώνεται με ένα στρώμα ποταμίσιου άμμου, που σκέπασε τα κτίσματα της περιόδου. Τα ερείπια αυτά βρίσκονται συγκεκριμένα 12χλμ ΝΔ της Ξάνθειας και 33χλμ ΝΑ της Καβάλας.

Η Τόπειρος ιδρύθηκε τον 1ο αι. μ.Χ. από τον Τραϊανό. Με τη διέλευση της Εγνατίας οδού δίπλα από την πόλη, η Τόπειρος αναπτύχθηκε σε πλούσιο σταθμό με δικά της νομίσματα (2ος αιώνας μ.Χ.) και ήταν γνωστή καθ' όλη τη ρωμαϊκή και πρωτοβυζαντινή περίοδο σαν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της ΝΔ Θράκης. Οι πρόσφατες σαφείς μαρτυρίες για την επισκοπή Τοπείρου προέρχονται από τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους και μάλιστα τον 4ο και 5ο αιώνα. Στα πρακτικά της Γ΄ (431 μ.Χ.) και Δ΄ (451 μ.Χ.) Οικουμενικής Συνόδου αναφέρεται ότι η πόλη εκπροσωπήθηκε στη σύνοδο του 431 και του 451 από τον επίσκοπο Λουκιανό. Κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ., οι Σλάβοι (Σκλαβηνοί) λεηλάτησαν την περιοχή από το Δούναβη μέχρι τη θάλασσα του Αιγαίου και κυρίευσαν την παράκτια πόλη, η οποία προστατευόταν από φρουρά. Μετά την καταστροφή που ακολούθησε την κατάκτησή της Τοπείρου ο Ιουστινιανός διέταξε την ανακατασκευή και επέκταση των οχυρωματικών εγκαταστάσεων της πόλης, που στο μεγαλύτερο τμήμα της περιβαλλόταν από το ποτάμι. Διαμορφώθηκαν στοές, οι πύργοι ενισχύθηκαν και από τον περίβολο ξεκινούσαν τείχη που έφθαναν ως την όχθη του ποταμού. Από τον 7ο έως τον 9ο αι. η πόλη χαρακτηρίζεται ως επισκοπή υπαγόμενη στη μητρόπολη Τραϊανουπόλεως (εκκλησιαστική επαρχία Ροδόπης). Τον 10ο αι. υπάγεται στην επαρχία Μακεδονία Πρώτη και στο Θέμα Μακεδονίας, ενώ ταυτίζεται εσφαλμένα με το Ρούσιον. Κατά τον 12ο αιώνα η πόλη δοκιμάζεται από τις αγριότητες των Βουλγάρων, ενώ τον 14ο αιώνα υποδουλώνεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για περίπου 600 χρόνια.

Η πόλη βρισκόταν δίπλα στο τμήμα Εγνατίας οδού που είχε διεύθυνση από τα Α-Δ. Η παλαιοχριστιανική και βυζαντινή πόλη, τα τείχη της οποίας διακρίνονται πάνω στο έξαρμα Καλέδες και γύρω από αυτό, έφθανε πιθανόν μέχρι και το χωριό Παράδεισος στα ΝΔ, όπου βρίσκονται τα λείψανα κτιρίου με παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες.

Στην περιοχή του Παράδεισου εντοπίστηκαν ευρήματα της ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής εποχής. Στην περιοχή Πετρωτά εντοπίστηκαν τα ερείπια μιας βασιλικής με ψηφιδωτό δάπεδο, ενώ σε νεότερο κτήριο βρίσκονται εντοιχισμένα παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα. Στα BA του χωριού αυτού, δηλ. στα Δ του δρόμου και της οχυρωμένης περιοχής, βρίσκεται ρωμαϊκό νεκροταφείο με λαξευμένους στο βράχο τάφους και επιγραφές. Δυτικά της Τοπείρου υπάρχουν διάφορα κτίσματα και κτιστό υδραγωγείο, με το οποίο υδροδοτείτο η πόλη από φυσικές πηγές, οι οποίες και σήμερα αναβλύζουν μεγάλες ποσότητες νερού μέσα στο χωριό Παράδεισος.

Την κατοίκηση της πόλης κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο υποδεικνύουν τα ερείπια ενός μεσοβυζαντινού ναού, καθώς και ορισμένα ευρήματα κεραμικής και νομισματοκοπίας της ίδιας εποχής. Κατά την ανασκαφή του μεσοβυζαντινού ναού, νοτίως της ακροπόλεως διαπιστώθηκε ότι το τεταρτοσφαίριο της κόγχης κτίστηκε με ενσφράγιστες παλαιοχριστιανικές πλίνθους σε δεύτερη χρήση. Η διαπίστωση αυτή, αλλά και η εύρεση των αρχιτεκτονικών μελών μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, κοντά στο χωριό Κοσμήτη που επαναχρησιμοποιήθηκαν ως ταφικές πλάκες (αποσπασματικά σωζόμενες επιτύμβιες επιγραφές) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η πόλη κατοικούνταν σε προγενέστερους χρόνους.

Το γεγονός επίσης ότι η ακρόπολη περιβάλλεται από παλαιολόγειο τείχος φανερώνει ότι ο οικισμός υφίστατο - με άγνωστο όνομα - ως και τους υστεροβυζαντινούς αιώνες.

Βιβλιογραφία:

Αθανασιάδης Π. (2003). Ψηφίδες από τη Θράκη του χτες. Εκδόσεις Πάραλος, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/athan/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Δεσύλλας Ν., (1996). Θράκη ? Χρώματα και αποχρώσεις. Εκδόσεις Σύνολο, σελ.10-11.

Ελλάς-Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, (1992). Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης.

Ζήκος Ν., (1984). Βυζαντινό οδοιπορικό στη Θράκη, στο Αρχαιολογία 13, Αφιέρωμα: Θράκη, σελ. 71.

Θράκη, Το σταυροδρόμι των Ελλήνων, (2000). Εκδόσεις Αδάμ, σελ. 34, 125.

Κούκος Μ. (1991). Στα βήματα του Ορφέα, Οδοιπορικό της Θράκης, διαθέσιμο στη διαδικτυακή διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/Eldoseis/Koukos/orfeas/index.htm. (Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 21-10-2007).

Μπακιρτζής Χ., (1994). Βυζαντινή Θράκη, στο Θράκη, Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Ανατ. Μακεδονίας ? Θράκης, σελ. 158.

Ξάνθη, Τουριστικός οδηγός του Νομού, (2002). Έκδοση Νομαρχίας Ξάνθης, σελ. 24.

Ξάνθη, ο θησαυρός της Θράκης, Έκδοση Νομαρχίας Ξάνθης.

Πολυχρονίδου-Λουκοπούλου Λ., (1989). Tόπειρος, πόλις της Θράκης: Προβλήματα ιστορικής γεωγραφίας και τοπογραφίας, Byzantine Thrace. Image and Character. First International Symposium for Thracian Studies, 1987. Byzantinische Forschungen, αρ. 14, 1, σελ. 579-599.

Τσατσοπούλου Π., (2006). Η αρχαία Εγνατία και η διαδρομή της στον χώρο της Θράκης. ΑΕΜΘ 18 (2004), σελ. 9-15.

Τσατσοπούλου Π., (2005). Εγνατία οδός, Ιστορία και διαδρομή στο χώρο της Θράκης, Έκδοση Υπουργείου Πολιτισμού, Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, σελ. 21-25.