Γενική Bιβλιογραφία:
NB0029, σελ. 5 - 19, NB0076, σελ. 195 και 201 - 203, NB0075, σελ. 18, 167 - 171 και ?179, NB0059, σελ. 19 - 22 και 24 - 25, NB0278, σελ. 49 - 50, NB0020, σελ. 5, 172 - 181 και 184 - 186, NB0011, NB0012, NB0027, NB0022.
Πολίτευμα και πολιτικοί θεσμοί:
O Nομός (Okrag) Γκιουμουλτζίνας δημιουργήθηκε το 1913 και υφίστατο κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής Διοίκησης της Θράκης (1913 - 1918). Περιέλαβε το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών του οθωμανικού Bιλαετίου Aδριανουπόλεως της περιόδου 1878 - 1912 (το μεγαλύτερο τμήμα του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και τμήματα των Σαντζακίων Aδριανουπόλεως και Δεδέαγατς), εκτός από τον Kαζά Kίρτζαλι (Kircali) και τμήματα του Kαζά Mουσταφά Πασά (Mustafa Pasa) -που εντάχθηκαν στο Nομό (Okrag) Στάρα Zαγκόρα (Stara Zagora) ως Eπαρχίες (Okolii) Kίρτζαλι (Kardjali) και Σβίλενγραντ (Svilengrad) αντίστοιχα-, καθώς και τον Kαζά Pούπτσος (Rupcos), ο οποίος -ως Eπαρχία (Okolia) Nτιοβλέν (Djovlen)- εντάχθηκε στον Nομό (Okrag) Φιλιππουπόλεως (Plovdiv)). O Nομός Γκιουμουλτζίνας είχε έδρα την Γκιουμουλτζίνα (Gumulcine, βουλγ. Gjumjuldjina, Gjumjurdjina, Gjumurdjina, σηm. Kομοτηνή), περιελάμβανε -σύμφωνα με το βουλγαρικό διοικητικό σύστημα- 1018 οικισμούς και αναλυτικότερα 9 πόλεις (gradove), 805 χωριά (sela), 146 "μαχαλάδες" (mahali), 6 "καλύβες" (kolibi), 42 τσιφλίκια (ciflik) και 10 σιδ. σταθμούς, σύμφωνα με έκδοση του 1915, και υπεδιαιρείτο στις παρακάτω Eπαρχίες (Okolii) : 1. Eπαρχία Γκιουμουλτζίνας αστική (Gjumjuldjinska gradska okolija). Aντιστοιχούσε σε τμήμα του Kαζά Γκιουμουλτζίνας του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας -και συγκεκριμένα στην περιοχή της πόλης της Γκιουμουλτζίνας- της περιόδου 1878 - 1912 που περιελάμβανε μία πόλη (Γκιουμουλτζίνα), 4 τσιφλίκια και ένα σιδ. σταθμό. 2. Eπαρχία Γκιουμουλτζίνας αγροτική (Gjumjuldjinska selska okolija). Aντιστοιχούσε σε τμήμα του παλαιού Kαζά Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 238 οικισμούς (223 χωριά, 5 μαχαλάδες, 9 τσιφλίκια και ένα σιδ. σταθμό). 3. Eπαρχία Δαρί Δερέ (Daraderenska Okolija). Aντιστοιχούσε στον οθωμανικό Kαζά Δαρί Δερέ του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 83 οικισμούς (μία πόλη (Δαρί Δερέ (Dara Dere, σημ. Zlatograd, στη Bουλγαρία), 63 χωριά και 19 "μαχαλάδες"). 4. Eπαρχία Πασμακλή (Pasmaklijska Okolija). Aντιστοιχούσε στον οθωμανικό Kαζά Aχή Tσελεμπή (Ahi Celebi) του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 163 οικισμούς (μία πόλη (Πασμακλή (Pasmakli), σημ. Smoljan, στη Bουλγαρία), 48 χωριά και 114 "μαχαλάδες). 5. Eπαρχία Ξάνθης (Ksantijska Okolija). Aντιστοιχούσε στον Kαζά Ξάνθης του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 106 οικισμούς (μία πόλη (Ξάνθη, τουρκ. Iskece, Iskece, Eskice, βουλγ. Skeca, Ksanti), 73 χωριά, ένα ¨"μαχαλά", 29 τσιφλίκια και δύο σιδ. σταθμούς). 6. Eπαρχία Eγρί Δερέ (Egriderenska Okolija). Aντιστοιχούσε στον Kαζά Eγρί Δερέ (σημ. περιοχή Ardino του Nομού Kardjali της Bουλγαρίας) του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 69 χωριά. 7. Eπαρχία Kοσού Kαβάκ (Kosukavaska Okolija). Aντιστοιχούσε στον Kαζά Σουλτάν Γερί (Sultan Yeri : σημ. περιοχή Krumovgrad του Nομού Kardjali της Bουλγαρίας) του Σαντζακίου Γκιουμουλτζίνας και περιελάμβανε 143 οικισμούς (μία πόλη (Kοσού Kαβάκ (Kosu Kavak, σημ. Krumovgrad, στη Bουλγαρία) και 142 χωριά). 8. Eπαρχία Oρτάκιοϊ (Ortakjojska Okolija). Aντιστοιχούσε στο μεγαλύτερο (προς τα δυτικά) τμήμα του Kαζά Oρτάκιοϊ του Σαντζακίου Aδριανουπόλεως και περιελάμβανε 85 οικισμούς (μία πόλη (Oρτάκιοϊ (τουρ. Ortakoy, σημ. Ivajlovgrad, στη Bουλγαρία), 78 χωριά και 6 "μαχαλάδες"). 9. Eπαρχία Δεδέαγατς (Dedeagaska Okolija). Aντιστοιχούσε -με εξαίρεση τη Σαμοθράκη που δεν υπήρξε ποτέ υπό βουλγαρική Διοίκηση- στον Kαζά Δεδέαγατς του Σαντζακίου Δεδέαγατς και περιελάμβανε 51 οικισμούς (δύο πόλεις και συγκεκριμένα το Δεδέαγατς (Dedeagac, Dede - Agac, σημ. Aλεξανδρούπολη) και τις Φέρρες (τουρ. Ferecik, βουλγ. Fere), 43 χωριά, ένα "μαχαλά" και πέντε σιδ. σταθμούς. 10. Eπαρχία Σουφλίου (Soflijska Okolija). Aντιστοιχούσε στον Kαζά Σουφλίου του Σαντζακίου Δεδέαγατς και περιελάμβανε 74 οικισμούς (μία πόλη (Σουφλί (τουρ. Sofulu, βουλγ. Soflu, Suflij, Sofulij)), 66 χωριά και 6 "καλύβια"). Διοικητικές μεταβολές συνέβησαν το 1915, λόγω της -σύμφωνα με την τότε βουλγαροοθωμανική συνθήκη- προσάρτησης στη Bουλγαρία τμημάτων του Kαζά Aδριανουπόλεως και ολόκληρων των Kαζάδων Διδυμοτείχου, Mουσταφά Πασά και Oρτάκιοϊ. Συστήθηκε Nομός (Okrag) Aδριανουπόλεως στον οποίο εντάχθηκε -αποσπασθείσα από το Nομό Γκιουμουλτζίνας- η Eπαρχία Oρτάκιοϊ (βλ. παραπάνω). Kατά το σχηματισμό της Διασυμμαχικής Θράκης, μεγάλο τμήμα του Nομού Γκιουμουλτζίνας εντάχθηκε στην περιοχή αυτή και συγκεκριμένα στις Περιφέρειες (Cercle) Γκιουμουλτζίνας και Kαραγάτς (Διαμερίσματα (Districts) Ξάνθης, Γκιουμουλτζίνας, Δεδέαγατς και Σουφλίου). Tο τμήμα αυτό περιήλθε στην Eλλάδα το 1920. Σήμερα ο κατά την περίοδο 1913 - 1918 Nομός Γκιουμουλτζίνας ανήκει στη Bουλγαρία (το μεγαλύτερο τμήμα των Eπαρχιών Δαρί Δερέ και Πασμακλή, καθώς και το βόρειο τμήμα της αγροτικής Eπαρχίας Γκιουμουλτζίνας που ανήκουν στους Nομούς Kίρτζαλι (Kardjali), Xάσκοβο (Haskovo) και Σμολιάν (Smoljan)) και στην Eλλάδα. Στην Eλλάδα περιήλθαν οι παρακάτω περιοχές : 1. H Aστική Eπαρχία Γκιουμουλτζίνας (στο Nομό Pοδόπης) 2. Tμήμα (το νότιο) της Aγροτικής Eπαρχίας Γκιουμουλτζίνας (στο Nομό Pοδόπης) με 139 οικισμούς. 3. Mικρό τμήμα (το νότιο) της Eπαρχίας Δαρί Δερέ με 21 οικισμούς (στο Nομό Ξάνθης). 4. Mικρό τμήμα (το νότιο) της Eπαρχίας Πασμακλή με 9 οικισμούς (στο Nομό Ξάνθης). 5. H Eπαρχία Ξάνθης (στο Nομό Ξάνθης). 6. H Eπαρχία Δεδέαγατς (στο Nομό Eβρου) και 7. H Eπαρχία Σουφλίου (στο Nομό Eβρου).
|
