Στόχοι έργου
Στο έργο αυτό προτείνεται η εφαρμογή μιας μεθόδου για τη συμπληρωματική υποστήριξη (όχι αντικατάσταση ή υποκατάσταση) της λογοθεραπείας για συγκεκριμένες διαταραχές στο επίπεδο της άρθρωσης. Η μέθοδος βασίζεται σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που περιλαμβάνει αυτόματη αναγνώριση ομιλίας και διδασκαλία από απόσταση. Τα κύρια χαρακτηριστικά της προτεινόμενης μεθόδου είναι:
(Α) η λογοθεραπεία βασίζεται σε οπτικοακουστική πληροφόρηση προς το χρήστη για την παραγωγή ομιλίας του σε πραγματικό χρόνο, ενώ οι συνεδρίες λογοθεραπείας είναι σχεδιασμένες ξεχωριστά για κάθε διαταραχή ομιλίας και προσαμοσμένες ειδικά για κάθε πελάτη-ασθενή
(Β) η αξιολόγηση της παραγωγής ομιλίας και η διεπαφή με εφαρμογές υποστηρικτικής τεχνολογίας παρέχεται μέσω αυτόματης αναγνώρισης ομιλίας βασισμένης σε στατιστικά μοντέλα από στοιχεία που συλλέγονται στη φάση της θεραπείας-εξάσκησης
(Γ) η διδασκαλία από απόσταση παρέχει δυνατότητα απομακρυσμένης συνεργασίας και συλλογής στοιχείων για ανάλυση και αξιολόγηση κάτω από μεγάλη ποικιλία συνθηκών.
Τα χαρακτηριστικά αυτά αντιστοιχούν στα κύρια μέρη του συστήματος:
- Η OPTACIA (optico-acoustic articulography, οπτικοακουστική καταγραφή της άρθρωσης) θα οπτικοποιεί τις θέσεις και κινήσεις της φωνητικής οδού μέσα από μια ειδικά προσαρμοσμένη δυναμική αντιστοίχιση ήχου-άρθρωσης σε ένα χάρτη δύο ή τριών διαστάσεων. Ο λογοθεραπευτής θα μπορεί να σχεδιάζει το χάρτη ή να επιλέγει ένα προκαθορισμένο χάρτη κατάλληλο για τον κάθε συγκεκριμένο πελάτη. Έτσι, η OPTACIA θα παρέχει στον πελάτη οπτική πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την ομιλία του/της: οι θέσεις των αρθρωτών θα αντιστοιχούν σε σημεία του χάρτη και οι κινήσεις των αρθρωτών θα αντιστοιχούν σε διαδρομές πάνω στο χάρτη. Δεδομένα που θα συλλέγονται κατά τις λογοθεραπευτικές συνεδρίες θα μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν για τον επανακαθορισμό του χάρτη.
- Ο GRIFOS θα είναι ένα σύστημα αυτόματης αναγνώρισης ομιλίας μικρού λεξιλογίου για συγκεκριμένο ομιλητή. Τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εκπαίδευσή του θα παρέχονται από συνεδρίες με την OPTACIA, συμπληρωματικά προς προϋπάρχουσες βάσεις δεδομένων από παρόμοια περιστατικά. Στις αρχικές συνεδρίες, ο GRIFOS θα χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση των κατάλληλων παραμέτρων στην OPTACIA που ελέγχουν ποιες παραγωγές ενός πελάτη θεωρούνται αποδεκτές, καθώς και για την ποσοτική ανάλυση των παραγωγών αυτών σε πλαίσιο συλλαβής και λέξης κατά τη διάρκεια της λογοθεραπείας. Σε μεταγενέστερα στάδια, θα χρησιμοποιείται κυρίως για την αξιολόγηση των παραγωγών του πελάτη σε συνεχή ροή ομιλίας, με υλικό εξάσκησης προερχόμενο από συνεδρίες με την OPTACIA. Για πελάτες με σοβαρά προβλήματα άρθρωσης (π.χ. δυσαρθρία) τα οποία δεν είναι εφικτό να λυθούν πλήρως με τη λογοθεραπεία, ο GRIFOS θα βοηθήσει στη σταθεροποίηση των παραγωγών παρέχοντας πληροφόρηση ώστε να αυξηθεί η συνέπεια στην άρθρωση αντί για την καταληπτότητα καθεαυτή. Αυτό θα επιτρέψει αξιόπιστη διεπαφή προς συνθετική ομιλία και άλλες συσκευές υποστηρικτικής τεχνολογίας. Στο παρόν έργο μόνο η συνθετική ομιλία (από ήδη υπάρχοντα διαθέσιμα συστήματα) θα χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της λειτουργικότητας αυτής.
- Με τον TELEMACHOS θα εφαρμοστούν αρχές διδασκαλίας από απόσταση με βάση τεχνολογία διαδικτυακών βάσεων δεδομένων που θα παρέχουν στο σύστημα δυνατότητα απομακρυσμένης επίβλεψης και υποστήριξης. Η τεχνολογία τηλεϊατρικής θα επιτρέψει ευρεία εφαρμογή του συστήματος και απομακρυσμένη συλλογή στοιχείων και αξιολόγηση. Θα διευκολύνει τη διενέργεια συνεδριών λογοθεραπείας από απόσταση καθώς και τη συλλογική αξιοποίηση πληροφοριών διάγνωσης και αποκατάστασης.
Η τεχνολογία που είναι απαραίτητη για την υλοποίηση του έργου αυτού είναι ήδη ανεπτυγμένη σε υψηλό βαθμό λειτουργικότητας και χρειάζεται σχετικά περιορισμένη περαιτέρω ανάπτυξη για την ολοκλήρωσή της σε ένα πλήρες σύστημα. Οι εργασίες θα εστιάσουν στην προσαρμογή των τεχνολογικών εφαρμογών στις ανάγκες των πληθυσμών με διαταραχές ομιλίας και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής στην καθημερινή και την επαγγελματική ζωή των ατόμων αυτών, με στόχο να μεγιστοποιηθεί το όφελος από την παρέμβαση και να διευκολυνθεί η επικοινωνία, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Στο έργο αυτό θα συνδυαστεί ερευνητική δουλειά από διαφορετικές γλώσσες και θα αναπτυχθούν κοινά εργαλεία και μεθοδολογίες ανάλυσης. Στο πλαίσιο αυτό, το τελικό σύστημα επίδειξης θα είναι ένα πολυγλωσσικό λογισμικό που θα περιλαμβάνει υποσυστήματα ανεξάρτητα από γλώσσα συζευγμένα με πληροφορία για συγκεκριμένες γλώσσες έτσι ώστε να μπορούν εύκολα και αποτελεσματικά να γίνουν επεκτάσεις για άλλες γλώσσες χωρίς να χρειάζονται αλλαγές στη γενική δομή του συστήματος.
Από την οπτική γωνία ενός ατόμου με διαταραχή της ομιλίας:
- Η OPTACIA θα βοηθήσει στην εξαφάνιση των λανθασμένων σχεδίων άρθρωσης και στην αντικατάστασή τους από τα σωστά σχέδια (π.χ. στην περίπτωση λειτουργικών διαταραχών άρθρωσης, όπως ψεύδισμα, η κρανιοπροσωπικών διαταραχών), στη δημιουργία νέων σχεδίων ομιλίας (π.χ. στην περίπτωση παιδιών με σοβαρή απώλεια ακοής), ή στη βελτίωση της συνέπειας των σχεδίων ομιλίας (π.χ. σε περιπτώσεις σοβαρής δυσαρθρίας).
- Ο GRIFOS θα παρέχει ενίσχυση βασισμένη στην επίδοση, ειδικά προσαρμοσμένη για κάθε περίπτωση: από ένα εκφώνημα σε συλλαβή, σε λέξη, και τελικά σε πλαίσιο πρότασης, στις πρώτες δύο περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν, ή προς την κατεύθυνση της συστηματικότητας κυρίως στο τεμαχιακό φωνητικό επίπεδο και δευτερευόντως στο επίπεδο λέξης, για την τρίτη περίπτωση. Το προσαρμοζόμενο κριτήριο αποδοχής θα αποτρέψει την αποθάρρυνση των χρηστών και θα επιτρέψει σταδιακή πρόοδο σύμφωνα με την ατομική ικανότητα και το ρυθμό βελτίωσης προς τους εξατομικευμένους στόχους. Ο GRIFOS θα επιτρέψει επίσης αξιόπιστη διεπαφή προς έξοδο συνθετικής ομιλίας και άλλες συσκευές υποστηρικτικής τεχνολογίας.
- Ο TELEMACHOS θα επιτρέψει τη συνέχιση υψηλής ποιότητας λογοθεραπείας έξω από το κλινικό πλαίσιο. Η ακριβής αξιολόγηση και πληροφόρηση σχετικά με την επίδοση θα μπορούν πλέον να παρέχονται στο βολικό ατομικό οικιακό περιβάλλον, αυξάνοντας έτσι το ρυθμό προόοδου και συγχρόνως μειώνοντας το συνολικό κόστος της θεραπείας. Επισής θα είναι δυνατή η διατήρηση της προόδου και μετά τη λήξη των λογοθεραπευτικών συνεδριών, ενώ η αξιολόγηση μετά τη λήξη της θεραπείας θα είναι εφικτή με ελάχιστη μόνο επίβλεψη από ειδικό.
Από την οπτική γωνία ενός λογοθεραπευτή:
- Η OPTACIA θα παρέχει μια αποδοτική οπτικοακουστική μέθοδο για τη διδασκαλία της άρθρωσης. Η ανάγκη να περιγραφούν περίπλοκες θέσεις άρθρωσης και δυναμικές κινήσεις θα μειωθεί χάρη στη διαθεσιμότητα οπτικών διαδρομών και σημείων σε ένα χάρτη, οι οποίες θα αναπαριστούν στοιχειακές αρθρωτικές περιοχές σε πραγματικό χρόνο. Ο λογοθεραπευτής θα μπορεί να καθοδηγήσει οπτικά τη δημιουργία της σύνδεσης μεταξύ ακουστικής επεξεργασίας, εσωτερικής αναπαράστασης και κινητικού σχεδιασμού και εκτέλεσης, βοηθώντας τον πελάτη να μάθει τα σωστά σχέδια ομιλίας και να απορρίψει τα λανθασμένα με επαναλαμβανόμενες επιβραβευόμενες προσπάθειες.
- Υπό την προϋπόθεση ότι η αυτοματοποιημένη αξιολόγηση θα συνάδει με τις εκτιμήσεις των ειδικών λογοπαθολόγων, ο GRIFOS θα βοηθά το θεραπευτή να αξιολογήσει αντικειμενικά την πρόοδο των πελατών, χωρίς να εμποδίζεται από την υποκειμενική ακουστική ικανότητά του/της και χωρίς να επηρεάζεται από την εξοικείωση με τις ιδιαίτερες συνήθειες κάθε συγκεκριμένου πελάτη όσον αφορά σε λανθασμένα σχέδια άρθρωσης για την παραγωγή ομιλίας. Έτσι θα είναι εφικτή η ακριβής αξιολόγηση της φωνητικής παραγωγής σε περιβάλλον φράσης καθώς και της συνέπειας στην παραγωγή.
- Ο TELEMACHOS θα δώσει στο λογοπεδικό χρόνο για να ασχοληθεί με περισσότερους πελάτες και να αποκτήσει σημαντική εμπειρία από τη συλλογική χρήση του συστήματος OLP. Θα επιτρέψει την πραγματοποίηση συνεδριών λογοθεραπείας από απόσταση για άτομα που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μεταβούν σε μια κλινική. Θα επιτρέψει επίσης την αξιολόγηση από απόσταση της προόδου των πελατών και την τροποποίηση των παραμέτρων λογοθεραπείας με κατάλληλες οδηγίες και πληροφόρηση προς τον πελάτη.
Όλες αυτές οι όψεις της εφαρμογής του συστήματος θα συνεισφέρουν από κοινού στη βελτίωση (ή εκ του μηδενός παροχή) επαρκούς ικανότητας επικοινωνίας και ανεξαρτησίας για τους χρήστες του. |
