ΑΡΧΕΙΟ ΔΕΛΤΙΩΝ

Περιεχόμενο του Αρχείου Δελτίων

Το Αρχείο Δελτίων περιέχει αποδελτιωμένο το γλωσσικό υλικό των χειρόγραφων συλλογών, αλλά και εκτενέστατο διαλεκτικό υλικό από άλλες πηγές (περιοδικά, γλωσσάρια, μελέτες, λογοτεχνικά κείμενα κ.ά.). Σε κάθε δελτίο του Αρχείου μαρτυρείται υπογραμμιζόμενος ο τοπικός τύπος της λέξης (π.χ. γ’ρούν’), ο τόπος όπου ο τύπος χρησιμοποιείται, και στο επάνω δεξιό άκρο του δελτίου το λήμμα στο οποίο εντάσσεται ο τύπος (π.χ. γουρούνι). Επίσης, στο δελτίο γίνεται ακριβής αναφορά της πηγής, από όπου αποδελτιώθηκε ο τύπος (π.χ. αριθμός χειρογράφου και σελίδα, λεπτομερής βιβλιογραφική παραπομπή, αν πρόκειται για έντυπη πηγή κ.λπ.). Συνήθως στο δελτίο αναφέρονται και άλλες πληροφορίες σχετικές με την ετυμολογία, τη σημασία, τη χρήση της λέξης κ.ά., καθώς και χαρακτηριστικά παραδείγματα της χρήσης της.

Τα δελτία είναι αρχειοθετημένα αλφαβητικά κατά λήμμα. Έτσι π.χ. στον τύπο-λήμμα γουρούνι εντάσσονται όλοι οι διαλεκτικοί τύποι της λέξης που έχουν αποδελτιωθεί, π.χ. γ’ρούν’, γουρούν’, ’ουρούν’, γκουρούνι κ.λπ.).

Έκταση του Αρχείου Δελτίων

Η δημιουργία του Αρχείου Δελτίων άρχισε με την ίδρυση του Κέντρου. Σήμερα το Αρχείο είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα:

1. το τμήμα στο οποίο έχουν αρχειοθετηθεί τα τυπωμένα λήμματα του Λεξικού (α-δαχτυλωτός), το οποίο αριθμεί 325.000 δελτία περίπου.
2. το Παράρτημα, στο οποίο έχει αρχειοθετηθεί συμπληρωματικό υλικό για τα τυπωμένα λήμματα, δηλαδή υλικό, που συγκεντρώθηκε μετά την έκδοσή τους. Το τμήμα αυτό αριθμεί περίπου 400.000 δελτία και εμπλουτίζεται συνεχώς.
3. το κύριο τμήμα του Αρχείου, που περιλαμβάνει υλικό από το λήμμα δε και εξής. Περιέχει περίπου 3.000.000 δελτία και εμπλουτίζεται διαρκώς.

Κατάσταση του Αρχείου Δελτίων και ψηφιοποίησή του

Ο μόνος τρόπος διάσωσης του Αρχείου Δελτίων είναι η ψηφιοποίησή του. Το έργο της σάρωσης και της τεκμηρίωσής τους όμως δεν είναι απλό. Οι δυσκολίες προέρχονται από τους εξής παράγοντες: τη χειρόγραφη μορφή και τη μεγάλη ποικιλία γραφικών χαρακτήρων και τρόπων γραφής, την ποικίλη κωδικοποίηση-συντομογράφηση των πληροφοριών, το ανομοιόμορφο μέγεθος των δελτίων, την ποικίλη ποιότητα χαρτιού, και κυρίως τη φθορά που έχει υποστεί το υλικό από την πάροδο του χρόνου. Χαρακτηριστικό είναι ότι πολλά από τα παλαιότερα δελτία, ιδιαίτερα αυτά που αποδελτιώθηκαν στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, είναι γραμμένα σε μικρά τμήματα χαρτιού, σε ώες εφημερίδων, σε ψηφοδέλτια, σε ήδη τυπωμένο χαρτί κ.λπ.

Η πρώτη συνέπεια των ιδιομορφιών αυτών είναι ότι η σάρωση των δελτίων, δηλαδή η αντιγραφή τους σε μορφή ψηφιακής εικόνας, δεν μπορεί να γίνει μηχανικά και μαζικά αλλά μόνον ‘‘χειροκίνητα’’ ένα προς ένα δελτίο. Η δεύτερη συνέπεια είναι πως η τεκμηρίωση κάθε δελτίου, δηλαδή η μετατροπή των πληροφοριών του σε ψηφιακό αρχείο κειμένου, είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα, και μπορεί να γίνει μόνον από έναν γλωσσολόγο-διαλεκτολόγο εξοικειωμένο με τις ποικίλες ιδιομορφίες του υλικού.