Γραπτές πηγές:  BK6201, BK6202, BK6203, BK6204, BK6205, BK6206, BK6207, BK6208, BK6209

Γενική Bιβλιογραφία:  BB0001, σελ. 386-387. BB0070, σελ. 349 κεξ. (πηγές). BB0071, σελ. 219-225. BB0072, σελ. 117-139 (εικ.). BB00149, σελ. 295-313. BB0075, σελ. 259. BB0157, σελ. 228. BB0005, σελ. 107-109. BB0165, σελ. 182-183 (εικ.).

Eιδική βιβλιογραφία:  BB0076, σελ. 675-693, και ιδίως σελ. 681 (εικ.)

Aκριβής θέση:  25°00΄-20΄ 41°00΄

Σχετική θέση:  Ορος με ψηλότερη κορυφή ύψους 1463μ., 14χλμ. ΒΔ από τα Κουμουτζηνά. [Τουρκ. Kartal dagi, Karlik dagi, βουλγ. Gjumjurdzinski sneznik]. Στη νότια πλαγιά του Παπίκιου κατά το μεσαίωνα υπήρχε σημαντικό μοναστικό κέντρο.

Άλλες θέσεις:  Δυτικά του Kιουπλού σώζονται αποσπασματικά στο φαράγγι Kilise dere μία αποθήκη και ένας νερόμυλος. Ο μύλος είναι ένα ορθογώνιο θολωτό κτήριο (9, 8 (5, 7μ.) που υποδιαιρείται διά μέσου δύο εγκάρσιων τοίχων σε τρεις χώρους (σειρές πλίνθων, οδοντωτή ταινία από πλίνθους). Ο αγωγός των υδάτων είναι κατασκευασμένος από πλίνθους.

ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO:  Το 1083 η Μονή του Αγίου Γεωργίου, που χτίστηκε έξω από τη Μοσυνόπολη " κατά το όρος Παπίκιον", ανήκε (μαζί με τους αμπελώνες, τους αγρούς, τους κήπους του και ένα μετόχι στη Μοσυνόπολη) στη Μονή της Θεοτόκου Πετριτζονίτισσας. Έξω από τη Μοσυνούπολη επίσης βρισκόταν και η μονή της Παναγίας Τζηντζηλουκιώτισσας, "αυτοκεφάλου και αυτοδεσπότου βασιλικής μονής". Τον 12ο αι. το Παπίκιον (Παπύκιον, επίσης Παπίκιος) είναι ήδη γνωστό ως όρος μοναχισμού. Η ύπαρξη ενός Πρώτου μαρτυρείται για τον ύστερο 11ο αι. ή για το α΄ μισό του 12ου αι., ενώ στα 1191 ο Θεόδωρος Βαλσαμών απευθύνεται με επιστολή του μάλλον σε "καθηγητή" (=Πρώτο) των μονών του Παπικίου Όρους. Με βάση αυτή τη μαρτυρία και τα πολυάριθμα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά λείψανα μπορούμε να υποθέσουμε πως στο Παπίκιον στη στροφή του 11ου/12ου αι. υπήρχε οργανωμένη κοινότητα μοναχών σε μεγάλη έκταση. Το 1167/68 ο Αλέξιος Αξούχος εξαναγκάζεται να διαμείνει σε κάποια από τις πολλές μονές του όρους (σε σχέση με το συγκεκριμένο γεγονός γίνεται εσφαλμένη αναφορά του Στρυμώνα) και επί Ισαάκιου Β΄ Αγγέλου, ο Αλέξιος Κομνηνός, νόθος γιος του Μανουήλ Α΄, επέλεξε το 1191 την ίδια μονή για την αναγκαστική διαμονή του. Πιθανόν το 1113 ο Αλέξιος Α΄ διαχείμασε στους πρόποδες του Παπίκιου και μετά προχώρησε προς τη Φιλιππούπολη. Το Σεπτέμβριο του 1207 φονεύθηκε από τους Βούλγαρους ο Βονιφάτιος Μομφερατικός " en la montaigne de Messinople", δηλ. μάλλον στην περιοχή του Παπίκιου όρους. Ο Μανουήλ Μοσχόπουλος ταυτίζει λανθασμένα το όρος με το Παγγαίον. Ο Γρηγόριος Παλαμάς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από την Κων/λη στον Αθωνα διαχείμασε στα 1316/17 στο Παπίκιον και συνομίλησε με αιρετικούς, πιθανόν με Βογομίλους. Ο Μάξιμος Καυσοκαλύβης (πέθανε το 1365) παρέμεινε κάποιες φορές στο όρος Παπίκιον, μερικές φορές μάλιστα σε σπήλαια ερημιτών.

Xριστιανισμός:  Το 1083 η Μονή του Αγίου Γεωργίου, που χτίστηκε έξω από τη Μοσυνόπολη " κατά το όρος Παπίκιον", ανήκε (μαζί με τους αμπελώνες, τους αγρούς, τους κήπους του και ένα μετόχι στη Μοσυνόπολη) στη Μονή της Θεοτόκου Πετριτζονίτισσας. Έξω από τη Μοσυνούπολη επίσης βρισκόταν και η μονή της Παναγίας Τζηντζηλουκιώτισσας, "αυτοκεφάλου και αυτοδεσπότου βασιλικής μονής". Τον 12ο αι. το Παπίκιον (Παπύκιον, επίσης Παπίκιος) είναι ήδη γνωστό ως όρος μοναχισμού. Η ύπαρξη ενός Πρώτου μαρτυρείται για τον ύστερο 11ο αι. ή για το α΄ μισό του 12ου αι., ενώ στα 1191 ο Θεόδωρος Βαλσαμών απευθύνεται με επιστολή του μάλλον σε "καθηγητή" (=Πρώτο) των μονών του Παπικίου Όρους. Με βάση αυτή τη μαρτυρία και τα πολυάριθμα εκκλησιαστικά και μοναστηριακά λείψανα μπορούμε να υποθέσουμε πως στο Παπίκιον στη στροφή του 11ου/12ου αι. υπήρχε οργανωμένη κοινότητα μοναχών σε μεγάλη έκταση. Ο Γρηγόριος Παλαμάς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από την Κων/λη στον Αθωνα διαχείμασε στα 1316/17 στο Παπίκιον και συνομίλησε με αιρετικούς, πιθανόν με Βογομίλους. Ο Μάξιμος Καυσοκαλύβης (πέθανε το 1365) παρέμεινε κάποιες φορές στο όρος Παπίκιον, μερικές φορές μάλιστα σε σπήλαια ερημιτών.

Nαοί και ιερά:  Λείψανα διαφόρων μοναστηριακών κατασκευών και ναών βρίσκονται αντίστοιχα από 1 έως 3χλμ βόρεια πάνω από τα σημερινά χωριά Ληνός και Σώστης (πρώην Susurkoj) : Δύο χλμ βόρεια από τον Ληνό, ανατολικά από το φαράγγι του Kilise dere υπάρχουν τα ερείπια του παλιού χωριού Kιουπλού. Νοτίως αυτού βρίσκονται μερικά λείψανα μιας μονής (αρκετά καλά σώζεται η κιστέρνα. Ευδιάκριτο είναι και το σχέδιο του καθολικού). Τρία χλμ Β του Σώστη, κοντά στον οικισμό Κερασέα, αποκαλύφθηκε το βόρειο και ανατολικό τμήμα ενός μονόχωρου ναού (8, 25 (6μ). Το δάπεδο είναι κατασκευασμένο από ορθογώνιες μαρμάρινες πλάκες. Εντοπίστηκαν αρχιτεκτονικά γλυπτά. Χρονολόγηση : 11ος-12ος αι. ΒΔ του Kιουπλού, στη ράχη του βουνού Ak Kagia Kenti (Ak Kaya Kedi) βρίσκονται τα λείψανα του ναού Manastir geri (yeri). Πρόκειται για μονόχωρη κατασκευή (8 (4, 7μ.), χωρίς εξωτερική κυκλική αψίδα. Νότια του Kiuplu και κοντά σε αυτό βρίσκονται τα λείψανα ενός μονόχωρου ναού (μήκος 15, 5μ.). Μόλις 1χλμ ανατολικά του προαναφερθέντος ναού και μόλις 1, 5χλμ Β από το Σώστη, βρίσκεται ο ναός του Ak Kilise : σώζεται τμήμα της πρόθεσης και του ιερού έως 4, 5μ. ύψος. Και οι δύο κόγχες είναι εξωτερικά τρίπλευρες και εξωραϊσμένες με πλίνθινα κοσμήματα. Περίπου 1, 5χλμ ΒΑ του χωριού Πολύανθον και 2χλμ ΒΔ από του χωριού Ληνός διακρίνονται τα λείψανα ενός κτηρίου, πιθανόν ενός ναού. Λείψανα ενός ναού είναι επίσης ορατά (μόνο στην αψίδας του) στην περιοχή Kaitsikurt. Τα αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες ότι το Παπίκιον υπήρξε κέντρο μοναχισμού με μεγάλο ενδιαφέρον και με συνεχή παρουσία ζωής μέχρι τον 15ο αι. [BB0024]

Δημόσια οικοδομήματα και έργα:  Στην περιοχή του Παπικίου όρους έχει ανασκαφεί τριμερής λουτρώνας (αποδυτήριο, μέσος οίκος και έσω, θερμός οίκος), όπου το νερό θερμαινόταν σε καζάνια τοποθετημένα πάνω στην εστία κατά το πρότυπο μικρών παλαιοχριστιανικών λουτρώνων, όπως αυτός στον Άγιο Γεώργιο Πέγειας Κύπρου, οι οποίοι υπήρξαν και τα πρότυπα των μεσαιωνικών ιδιωτικών λουτρών. [BB0165]

Kεραμεική:  Στο Παπίκιο έχουν βρεθεί δείγματα ακόσμητης και εφυαλωμένης κεραμεικής. [BB0165]

Zωγραφική:  Τρουλλαία εκκλησία, καθολικό μονής, σώζει τοιχογραφίες του 12ου αι. και σχεδόν ολόκληρο το μαρμαροθέτημα του δαπέδου, όπου η έννοια της πολύχρωμης πολυτέλειας διατηρείται και παρά τη χρησιμοποίηση κομματιών ψηφιδωτού αντί πολύχρωμων κρουστών μαρμάρου. [BB0165]

Ψηφιδωτά:  Τρουλλαία εκκλησία, καθολικό μονής, σώζει τοιχογραφίες του 12ου αι. και σχεδόν ολόκληρο το μαρμαροθέτημα του δαπέδου, όπου η έννοια της πολύχρωμης πολυτέλειας διατηρείται και παρά τη χρησιμοποίηση κομματιών ψηφιδωτού αντί πολύχρωμων κρουστών μαρμάρου. [BB0165]

Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία:  Στο Παπίκιο βρέθηκε στεατίτης του 12ου αι. με παράσταση ολόσωμων στρατιωτικών αγίων, κοσμήματα και άλλα πολυτελή αντικείμενα. [BB0165]